In Actorenanalyses wordt bewust over 'actoren' gesproken. Dat zijn alle betrokkenen rondom een project (of beleidsontwikkeling, door de auteurs apart onderscheiden). Hoewel een 'actor' vaak als hetzelfde gezien wordt als de Engelse 'stakeholder' is die laatste eigenlijk letterlijk een 'belanghebbende'. Actorenanalyse gaat uit van een breder begrip voor wat betreft de betrokkenen. Zo is er aandacht voor projecten (waar tenminste een groep actoren vaak een duidelijk doel voor ogen heeft), maar ook voor conflicten (waar actoren soms tegenover elkaar staan) en onderhandelingen (waar de actoren bereid zijn tot interactie). Ook debat en impasse komen aan bod. Elk van de situaties heeft een eigen methode voor actorenanalyse. De schrijvers geven zelfs een methode (een stappenplan) om te bepalen wat de juiste methode is voor een bepaalde situatie. Leon Hermans en Telli van der Lei geven goede beschrijvingen van de verschillende methoden.
De traditionele project-stakeholderanalyse zelfs één keer 'quick-and-dirty' én een keer diepgaander. Na de situatiebeschrijving (wat is er aan de hand?) en de beschrijving van de methode (hoe gaan we dat aanpakken?) volgen zeer uitgebreide en aansprekende voorbeelden. Die zijn erg illustratief voor de methode en maken de methode veel beter te begrijpen dan alleen de theoretische behandeling. De schrijvers beogen 'snel en laagdrempelig inzicht te geven in de verschillende manieren waarop je belanghebbenden in kaart kan brengen'. Snel en laagdrempelig is het boek niet. Het bevat bijna 250 pagina's. De tekst leest vrij prettig, maar komt toch behoorlijk in de buurt van een wetenschappelijk boek, compleet met wetenschappelijk raamwerk, eindnoten en literatuurlijst. Je leest het niet even snel om wat kennis op te doen over actorenanalyse. Voor 'laagdrempelig' is meer nodig dan het gebruik van 'je' in plaats van 'u'. Een boek over actorenanalyse hoeft ook helemaal niet 'snel en laagdrempelig' te zijn. Door de gekozen vorm geeft het boek een bepaald impliciet vertrouwen: Dit zit inhoudelijk wel goed. Ook na goed bestuderen kom ik tot de conclusie: Dit is erg goed en erg volledig materiaal. Het onderwerp verdient ook geen vluchtige behandeling. Zoals de schrijvers zelf ook aangeven kan een goede actorenanalyse heel erg veel opleveren in een project. Het zou daarom een essentieel onderdeel moeten zijn. We hebben het immers vaak niet over randverschijnselen, maar over de kern van de zaak. Bijvoorbeeld bij een onderhandeling, waar je met de techniek 'value-focused thinking' rechtstreeks met de kern van het vraagstuk bezig bent. Ik geef het boek niet het predicaat 'snel en laagdrempelig' maar kies voor 'degelijk en volledig'. Hermans en van der Lei hebben de methoden voor actorenanalyses terecht de aandacht gegeven die ze verdienen.
Over Joost van Driessen
Joost van Driessen is manager bij het Ministerie van Defensie. Hij is afgestudeerd in de informatica aan de Universiteit Leiden en deed zijn MBA-opleiding bij de Business School Nederland. Zijn werkterrein bevindt zich op het grensvlak waar organisatie en informatie elkaar raken.