Een sprankelende persoonlijkheid komt het meest tot uiting in conversaties. De onderwerpen in het boek draaien hier dan ook om. Een discussie voeren, en dan vooral een zinvolle discussie voeren zonder alleen het ego te profileren, is niet makkelijk. Van mening verschillen, naar een ander luisteren, vragen stellen, reageren en het eens worden, zijn aspecten van de discussie die De Bono behandelt. Van elk aspect beschrijft hij hoe je daarmee omgaat wil je een aantrekkelijke gesprekspartner zijn. De Bono benadrukt daarbij dat beide partijen wijzer kunnen worden van een discussie. Het is niet, zoals we zo vaak zien, een pingpongwedstrijd van argumenten met een winnaar en verliezer. Zelfs als je niets weet over het onderwerp dat je gesprekspartner aansnijdt, kun je op een creatieve manier bijdragen. De Bono schetst verschillende mogelijkheden om vragen te stellen en van de ander te leren. 'Het zou zo moeten zijn dat beide partijen aan het eind van het gesprek weggaan met meer bagage dan ze hadden toen ze aan het gesprek begonnen.'
De Bono is bekend geworden met zijn 'zes denkende hoofddeksels'. Ook in dit boek komen de hoofddeksels aan de orde. Ze helpen een idee of probleem vanuit verschillende oogpunten te bekijken. Het is vaak zo gemakkelijk een idee af te kraken of de bodem in te stampen. Nu worden deelnemers, ook de negatieve onder ons, verplicht ook goede kanten van het idee te benoemen en mee te denken hoe dat idee verder uit te werken. 'Gym voor je geest' is geschreven in eenvoudige taal. In het begin moest ik daar aan wennen. Ik vond nogal betuttelend klinken en de zinnen worden volledig uitgekauwd. Later viel ik daar niet meer zo over, het zal de stijl van De Bono geweest zijn waar ik even aan moest wennen. Doordat het zo makkelijk leest, ben je wel geneigd te vergeten dat de uitvoering van de adviezen een stuk lastiger is. Daarbij ligt het ene advies wat meer voor de hand dan het andere. Zo zal het niet nieuw zijn dat luisteren en vragen stellen tijdens een gesprek belangrijk is, ook al doen we dat niet altijd. Een nieuwe suggestie voor mij is bijvoorbeeld de 'wat als vraag'. Hierbij doe je een suggestie die in werkelijkheid misschien onmogelijk is, maar een ander licht op het onderwerp werpt. Op die manier speel je met ideeën. Elk onderwerp wordt afgesloten met en puntsgewijze samenvatting. Dat is prettig. Hier staat kort en krachtig hoe je per geval kunt reageren, vaak als tip gepresenteerd. 'Gym voor je geest' heeft dus niets te maken met puzzels oplossen, zoals ik aanvankelijk dacht bij het zien van de titel. De Bono laat zien dat we op een andere en aangenamere manier kunnen bijdragen aan gesprekken door er flexibeler en creatiever mee om te gaan. Daarmee worden we een 'sprankelende persoonlijkheid' zoals De Bono het noemt. Om zo lenig van gedachten te worden zoals hij suggereert, moeten we nog wel flink oefenen!
Over Carla Verwijs
Carla Verwijs is managementconsultant met een specialisatie in kennismanagement.