Dat lijkt op zijn minst een aanvechtbaar standpunt: waarom moeten managers voor de ene of de andere benadering kiezen? Jammer is het dat de auteurs niet wat dieper op de praktijk van alledag zijn ingegaan met de vele verandermislukkingen die ons telkenmale worden voorgehouden. Alle modellen ten spijt. Kiezen managers dan het verkeerde model en blijven ze halsstarrig vasthouden aan hun voorkeursbenadering? Vanuit dit perspectief is het dan ook de vraag of het bieden van een overzicht aan veranderbenaderingen een duurzame aanpak vormt.
De auteurs doen helder uit de doeken dat alle vier de veranderbenaderingen hun voordelen hebben en dat het van de context afhangt welke benadering wordt ingezet. Weliswaar is dit allemaal niet zo baanbrekend maar een goed overzicht gelardeerd met praktijkvoorbeelden maakt dat lezers zich snel een goed beeld kunnen vormen van het inmiddels ondoordringbare oerwoud aan veranderliteratuur. De vier benaderingen die in 'Duurzaam veranderen' centraal staan, zijn Diffusie-adoptie; Planned change; Participatief en Leading concept. Om de lezer te ondersteunen bij de keuze van een veranderingbenadering, bieden de auteurs een viertal verandervraagstukken aan waarmee managers geconfronteerd kunnen worden in hun praktijk. Deze vraagstukken gaan over: 1. Een elders beproefde oplossing invoeren; 2. Een noodzakelijke verandering doorvoeren; 3. Een verandering van binnenuit mogelijk maken en 4. Een vitaal bedrijfsconcept introduceren. Met hun opmerking dat elk verandervraagstuk in de managementpraktijk in principe terug te voeren is op een van de vier benaderingen, verraden de auteurs hun cognitieve kijk op veranderen. Met wetenschappelijke kennis wordt een model ontwikkeld en vervolgens wordt de veranderwerkelijkheid erin geplaatst. Maar daarmee gaan de auteurs voorbij aan de irrationaliteit en de emoties die bij veranderingen aan de orde zijn. Veranderen is echter meer dan een plan maken en dit vervolgens implementeren. Het is dit punt waar de lezer rekenschap van moet nemen bij het lezen van dit boek: de gehele opzet is nogal lineair en cognitief beschreven. Wie het gehele boek doorleest zal weinig nieuwe inzichten tegenkomen. Dat hoeft op zich geen bezwaar te zijn, zoals gezegd is een goede ordening ook heel wat waard, maar de vele opsommingen die weinig uitgewerkt zijn, voegen nauwelijks iets toe. Uiteindelijk blijft de lezen na het beëindigen van het boek met een onbeantwoorde vraag zitten: Hoe komt het toch dat er zoveel veranderingen mislukken? 'Duurzaam veranderen' gaat nauwelijks in op die vraag en blijft daardoor nogal afstandelijk, formeel zonder echt vuile handen te maken. Geen aanrader dus voor doorgewinterde praktijkmensen die concrete antwoorden zoeken voor hun organisatie. Het boek lijkt daarmee eerder geschikt voor mensen met weinig veranderervaring of diegenen die buiten de praktijk staan zoals studenten.
Over Peter de Roode
Drs. Peter de Roode is zelfstandig adviseur en trainer. Hij ondersteunt organisaties bij het invoeren van grootschalige veranderingen waarbij gedragsverandering centraal staat.