In Morele dilemma’s in de boardroom koppelt Mijntje Lückerath-Rovers corporate governance aan morele oordeelsvorming. Daarbij kijkt ze ook naar redenen waarom morele oordeelsvorming, getuige incidenten zoals onlangs bij Ajax, in de boardroom vaak maar gebrekkig plaatsvindt of plaats lijkt te vinden.
Deugden- en gevolgenethiek
Bij de introductie van moraliteit maakt Lückerath een heldere splitsing: in de deugdenethiek en de gevolgenethiek. Oftewel de ethiek gericht op het handelen en de gevolgen van dat handelen. Juist deze twee verschillende morele afwegingen maken duidelijk hoe ingewikkeld ethische afwegingen zijn. In het boek zijn een aantal casussen uitgewerkt. Van die complexiteit is bij de beloningscasus van ING – waarbij de topman 1 miljoen euro per jaar meer gaat verdienen – zichtbaar sprake. Dit was enerzijds enige jaren eerder zo afgesproken, maar anderzijds richtte de publieke opinie zich op het feit dat het personeel er maar 1,7% bij kreeg.
Meetinstrument
Waar het boek in gaat op morele oordeelsvorming is zeker het meetinstrument interessant. Dit geeft op eenvoudige wijze aan hoe boardroommembers morele afwegingen maken: is dat meer vanuit geïnternaliseerde waarden of vanuit de waarden van de organisatie(omgeving)? De uitkomsten kunnen gebruikt worden om met elkaar in gesprek te gaan en morele oordeelsvorming meer expliciet op de agenda te plaatsen.
Corporate governance
In het gedeelte over corporate governance en morele oordeelsvorming wordt onder meer ingegaan op de redenen waarom ethische argumenten niet worden genoemd. Ook wordt de bias in de boardroom besproken: de actiegerichtheid, de behoefte aan stabiliteit en loyaliteit bijvoorbeeld. Deze beïnvloeden de mate waarin en de wijze waarop sprake is van morele oordeelsvorming.
Zes morele normen
Om te komen tot een gesprek over morele normen en waarden moet duidelijk zijn wat deze morele normen zijn. Lückerath hanteert in de casussen de door ethicus Schwartz geselecteerde morele normen: eerlijkheid, integriteit, loyaliteit, verantwoordelijkheid, rechtvaardigheid en burgerschap. In de uitwerking van de casussen blijkt dat argumenten voor of tegen een besluit, zoals het hierboven aangehaalde beloningsbesluit bij ING, goed te rangschikken zijn onder deze zes morele normen.
Hanteerbaar
De casussen maken duidelijk dat de morele afweging in de boardroom gemaakt moet worden, er is geen goed of fout. De schrijfster introduceert echter een overzichtelijke aanpak om de voors en tegens van een voorliggend besluit af te wegen op zowel de deugdenethiek als de gevolgenethiek. Dit laat zien dat een morele afweging zoveel mogelijk geobjectiveerd kan worden en, wellicht belangrijker, hanteerbaar en zichtbaar wordt in de boardroom.
Lückerath-Rovers is er met haar onderzoek en haar boek Morele dilemma’s in de boardroom in geslaagd een praktische toevoeging te leveren aan het agenderen en welbewust behandelen van morele dilemma’s bij besluitvorming in de boardroom.
Over Paul Schollaardt
ir Paul Schollaardt RC is bestuurder in het speciaal onderwijs. Eerder was hij zelfstandig interim-manager en vervulde hij onder andere functies als productieleider en CFO.
