Ik verslikte mij bijna in mijn carpaccio. We waren een weekend weg met een groepje jeugdvrienden en zaten te dineren in een gezellig restaurant. We hadden die dag ruim de tijd genomen voor gedol en het ophalen van herinneringen. Inmiddels voerden we het echte gesprek. Al dan niet dankzij de wijntjes die af en aan werden geserveerd. De emotie van een van de mannen was er niet minder oprecht om. ‘Waarom blijven ze niet gewoon met hun poten af van Zwarte Piet! Alles moet zo nodig veranderen. En mij wordt niets gevraagd…’
Gelijkgezinden
Uiteraard heb ik de vele discussies in de media gevolgd. Over Zwarte Piet, over genderdysforie (moest het woord nog even opzoeken), over een zogenoemde cancelcultuur van iedereen die niet voldoet aan de maatstaf van de woke-gemeenschap (wie dat ook moge zijn). Meestal bevond ik mij in het gezelschap van gelijkgezinden, maar nu zat ik met iemand aan tafel die emotioneel werd van alle veranderingen die hem werden opgedrongen. Iemand van wie ik als vriend veel houd en met wie ik eerder alleen discussies had over Ajax en PSV.
Manifest
Hoe boeiend dat ik diezelfde week het boek Professioneel handelen in een meerstemmige samenleving onder ogen kreeg. Fanny Matheusen schreef ‘een manifest, een oproep voor fatsoenlijke mensen die fatsoenlijke dingen doen’. De transitiepedagoge schrijft haar droom een wereld van vrede is: ‘Vrede zal er pas zijn als wij alle mensen respecteren in hun rechten, als iedereen erbij hoort en als ongelijkheid en onrechtvaardigheid verdwijnen.’ Mooie woorden. Maar hoe werkt dit in praktijk? Hoe werkt dit tijdens etentjes met vrienden? Hoe werkt dit op de werkvloer? Matheusen doet een handreiking met het zogenoemde PEACE-model. Bij deze een korte samenvatting.
- De P staat voor ‘Praat vrijmoedig’. Hier gaat het over openheid en de bereidheid te zeggen waar het op staat, te zeggen wat waar is voor jou. ‘Met vrijmoedig praten gaan we het conflict niet uit de weg, maar gaan we het aan.’
- De E staat voor ‘Eigenwaarde erkennen’. Matheusen: ‘Als iedereen zich met mildheid en zonder oordeel gerespecteerd voelt in wat voor hem of haar waardevol (of soms heilig is), dan hebben we pas echt een waardevolle relatie met elkaar.’
- De A staat voor Anders-zijn. Kunnen we ons blijven verbinden, ook als we totaal anders in het leven staan en andere ideeën hebben? ‘Kunnen we een inhoudelijk meningsverschil of conflict hebben en toch een goede relatie met de ander hebben?’
- De C staat voor ‘Coöperatief creëren’. Nu gaat het om inclusieve besluitvorming en conflicthantering. Kunnen we coöperatief leren en werken, ook in een divers team?
- De E staat voor ‘En-en-denken en handelen’. Niemand heeft het monopolie op de waarheid, stelt Matheusen. Dit vraagt er dus om dat we synergie kunnen vinden door het conflict heen en dat we ons flexibel kunnen opstellen wanneer we meerdere perspectieven hebben leren zien.
Praktijk
PEACE dus, waar Matheusen in haar boek veel uitgebreider op ingaat. Het is geen gemakkelijke stof. Niet om te lezen, maar zeker ook niet om in de praktijk te brengen.
Het etentje verliep overigens verder prima. Omdat we elkaar als vrienden waarderen én omdat we de ruimte hebben goed van mening te verschillen. Op de werkvloer kan PEACE echter een stuk ingewikkelder zijn. En niet alleen omdat daar – als het goed is – de wijn niet rijkelijk vloeit.
Over Henk Jan Kamsteeg
Henk Jan Kamsteeg is eigenaar van het trainingsbureau Proistamenos. Hij geeft trainingen en keynotes op het gebied van o.a. dienend leiderschap, inclusief leiderschap en storytelling. Daarnaast is hij auteur van diverse boeken zoals Dienend leiderschap, De kracht van het compliment en Spreken met passie; de kracht van storytelling, Inclusief leiderschap en Op weg naar een vitale organisatie
