Taal der waarden
Over barbarij en Bildung
Paperback NL 2022 1e druk 9789085601807Samenvatting
Het succes waarmee wij ons in een democratische rechtsstaat hebben kunnen bevrijden van autoritaire stelsels en dogmatisme zal tegen ons werken wanneer we zelf geen verantwoorde invulling geven aan levenswijze en levenszin. We slaan gemakkelijk door in egoïsme, onverschilligheid, overproductie en vervreemding. De teleurstelling is groot over onze omgang met Moeder Aarde, de multiculturele problematiek, toenemende sociale ongelijkheid door zelfverrijking en de afbraak van de zorgcultuur. De oorzaken van psychisch lijden komen veelal voort uit het schenden van waarden. Wij doen dit anderen aan of anderen ons. Leegte, doelloosheid en eenzaamheid zijn het gevolg. Avontuur, winstbejag, drugs, succes en sensatie moeten ons tevergeefs uit het slop halen.
Vernieuwing is gewenst. Kennis over goed leven is cognitief makkelijker te verspreiden en te toetsen dan eigen attituden te onderzoeken en zo nodig gedrag zelf te wijzigen. Van toename aan zelfkennis en bewustwording van ons onvermogen is meer te verwachten. Aandacht voor psychologische en morele ontwikkeling verheldert het ontstaan van voortreffelijke persoonseigenschappen in het proces van bildung.
In dit sociaalfilosofisch werk over levenskunst (ars vitae) veel aandacht voor klassieke wijsheden, een betere verhouding tussen het cognitieve en het emotieve, psychologische experimenten, modern geluksonderzoek en een breed scala aan intrapsychische en psychosociale vaardigheden die het welzijn en de weerbaarheid tegen misstanden vergroten.
Jacques Soonius kijkt in Taal der waarden terug op zijn ervaring als psycholoog (polikliniek van het psychiatrisch ziekenhuis Endegeest) en docent/trainer van studenten en professionals (o.a. LUMC en Inholland).
Lezersrecensies
Inhoudsopgave
1 Waardenleer 23
Inleiding 23
Deontologie en utilisme 23
Waarden 27
Autonomie 27
Privacy 29
Vrijheid 30
Respect voor de natuur 32
Respect voor de mens 35
Welzijn 38
Gezondheid 46
Veiligheid 47
Rechtvaardigheid 48
Constructieve communicatie 51
Democratie 58
Vertrouwen 64
Verticale en horizontale transcendentie 69
2 De socratische methode 77
Inleiding 77
Casuïstiek 78
8560180 Taal der waarden J Soonius BW.indd 5 21-1-2022 14:55:05
3 Morele ontwikkeling 90
Inleiding 90
Levensloop Lawrence Kohlberg (1927-1987) 90
Onderzoek 92
Morele ontwikkeling Kohlberg 97
A. Preconventioneel niveau (amoreel/egocentrisch niveau) 97
1. Straf- en gehoorzaamheidsoriëntatie 97
2. Hedonistische oriëntatie 98
B. Conventioneel niveau (heteronoom niveau) 100
3. Goed meisje- of goede jongenoriëntatie 101
4. Orde- en wetoriëntatie 109
C. Postconventioneel niveau (autonoom niveau) 110
5. Sociaalcontractoriëntatie 110
6. Ethisch-principiële oriëntatie 111
Evaluatie theorie Kohlberg 119
7. Sociaal-integratieve oriëntatie 131
4 Psychologische ontwikkelingen 135
Inleiding 135
Private of brede moraal 139
Menselijke tekorten 143
Liefdeloos bestaan 146
Valse sociale cognitie 154
Vervreemding 165
Matig empathisch vermogen en verwerkingsproces 171
Afweer 180
Gering incasseringsvermogen 186
Ontbreken communicatieve en gedragsvaardigheden 188
Geen impulscontrole 207
Irrationeel denken 209
Overintellectualisatie 213
Economisering samenleving 221
Criminalisering samenleving 227
Het moreelquotiënt 235
8560180 Taal der waarden J Soonius BW.indd 6 21-1-2022 14:55:05
5. Emotie en rede 239
Inleiding 239
Emotiemodel 240
Psychotherapie en levensgeluk 258
6 Geluk 267
Inleiding 267
Geluksonderzoek 269
7 Preambules bij wetten – publieke moraal 282
Preambule mensenrechten (UVRM) 286
Preambule Wet medisch-wetenschappelijk onderzoek met mensen (WMO) 290
Preambule Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst
(WGBO) 294
Gedragscodes 299
8 Complexe keuzes 302
Inleiding 302
Zoekproces 303
Dilemma’s 318
Groepsberaad 321
Besluit 326
Literatuur 329
Personalia 339
Rubrieken
- advisering
- algemeen management
- coaching en trainen
- communicatie en media
- economie
- financieel management
- inkoop en logistiek
- internet en social media
- it-management / ict
- juridisch
- leiderschap
- marketing
- mens en maatschappij
- non-profit
- ondernemen
- organisatiekunde
- personal finance
- personeelsmanagement
- persoonlijke effectiviteit
- projectmanagement
- psychologie
- reclame en verkoop
- strategisch management
- verandermanagement
- werk en loopbaan
