Pleidooi voor introvert leiderschap

Hij nam deel aan een leiderschapstraject van zogenoemde high potentials van een grote Nederlandse bank, die ik als trainer en coach een tjjdje mocht dienen. Ik hoopte dat hij het advies in de wind zou slaan. Tussen de groep soms wat protserige deelnemers, was hij in mijn ogen juist de potentieel leidinggevende die ik wel als mijn manager zou willen hebben. Beheerst, rustig, vriendelijk. Een introverte jongen die zijn weg zocht tussen zijn veelal extraverte collega's.

Wat is de ideale leidinggevende? De honderden boeken die ik erover las en de talloze interviews die ik erover hield, ten spijt, ben ik er nog niet achter. Sterker nog: ik ben er steeds meer van overtuigd dat de ideale leider niet bestaat, niet in een definitie te gieten is. Het zijn meer de omstandigheden die bepalen of karaktertrekken en leiderschapsvaardigheden op dat moment tot zijn recht komen.

 Om een paar voorbeelden te noemen: Churchill was de leider die Europa nodig had in de strijd tegen de nazi's. Buiten de oorlog om stelde hij echter niet zo gek veel voor in het Engelse parlement. Of neem de alom geprezen Steve Jobs. De man die met Apple de wereld veranderde en nog steeds zijn miljoenen volgelingen heeft, maar die verschrikkelijk tekortschoot in bepaalde karaktereigenschappen die wij toeschrijven aan de ideale leidinggevende.
 
Wanneer ik in workshops DISC de vraag stel welk profiel zich nu het best leent voor effectief leiderschap, zijn het steevast de extraverte deelnemers die hun handen opsteken. Zij zijn - wanneer het er echt op aankomt - de beste leidinggevenden. Vinden ze zelf. De meer introverte leidinggevenden kijken het aan, glimlachen er een beetje om en denken er het hunne van.

Zoals de ideale leidinggevende niet bestaat, kunnen we ook onmogelijk vaststellen of een leidinggevende juist extravert of introvert moet zijn. Terwijl volgens Karolien Koolhof, auteur van het boek Inclusief leiderschap extraversie toch als de norm wordt gezien. Zo haalt zij een Amerikaans onderzoek aan waaruit blijkt dat 65 procent van de topmanagers introversie als een belemmering ziet in leiderschap.

Daar waar Koolhof vooral - misschien net iets te voorzichtig - begrip probeert te kweken voor introverte leidinggevenden en aan zowel leidinggevenden als medewerkers tips geeft om met introversie om te gaan, zou ik een stapje verder willen gaan door aan te tonen dat Introvert leiderschap veel effectiever kan zijn dan extravert leiderschap.

Zoals gezegd: het is maar net wat de situatie op dat moment van de leidinggevende vraagt. Koolhof stelt dat extraverten "zoeken naar economisch en politiek gewin en persoonlijk genot" terwijl introverten "doorgaans wat minder geneigd zijn zich hierdoor te laten leiden." De kwalijke gevolgen voor dit gaan voor persoonlijk genot (wat ik ‘zelfdienend leiderschap' noem) zijn bekend. Trump is er natuurlijk een bekend voorbeeld van, maar ik ben ervan overtuigd dat veel medewerkers in hun extraverte leidinggevende wel een kleine Trump herkennen.

Jim Collins schrijft in zijn Good to Great dat wat hij ‘niveau-5 leiders' noemt niet alleen een heldere visie hebben, maar ook nederig zijn. Een eigenschap die ik nu niet direct zou toeschrijven aan extraverte leidinggevenden. Wel aan de introverte.

Of neem een van de belangrijkste eigenschappen van dienend leiderschap: empathisch luisteren. Ook nu zijn het niet bepaald de extraverte leidinggevenden die hierin uitblinken. Terwijl dienend leiderschap - zo mogen we inmiddels door de eeuwen heen wel concluderen - zich op lange termijn het best uitbetaald.

Meer begrip voor de introverte leidinggevende, kan dus zeker geen kwaad. Zelf steken ze hun hand niet snel op. Laat ik dit, als meer extravert auteur en spreker, dan maar voor hen doen. Dank voor je boek, Karolien. Je boodschap verdient het om van de kantoordaken te schreeuwen.