'Ik schrik af en toe van de allesomvattende waarde die sommige mensen toekennen aan de RET. Ze zien het als hét enige en zaligmakende middel tegen stress. Vaak zijn dat mensen met weinig opleiding en toch een grote babbel. Ik bekijk het iets genuanceerder. Als therapeut of coach heb je een heel instrumentarium nodig. Zoals een timmerman een hamer, schroevendraaier, nijptang en nog veel meer gereedschap nodig heeft. Als je je alleen op de RET verlaat, ben je als een timmerman die alleen met een hamer werkt. Hij ziet overal spijkers, maar maakt verder weinig klaar,’ zei Theo IJzermans ooit in een interview met Manager & Literatuur.
Theo IJzermans (van opleiding psycholoog) was de man die RET naar Europa bracht. In de jaren tachtig reisde hij als journalist naar New York om Albert Ellis te interviewen, de Amerikaanse psycholoog die de basis had gelegd voor de nu bij de RET gebruikelijke methode. IJzermans wilde vooral weten hoe RET kon worden toegepast in een werkomgeving.
Deze reis leidde er uiteindelijk toe dat zijn werkgever, trainings- en adviesbureau Schouten & Nelissen uit Zaltbommel, het alleenrecht voor Europa verkreeg voor RET, toegepast in bedrijven en organisaties. De methode werd geoormerkt als Rationele Effectiviteits Training (RET). Daarnaast bestaat er de Rationeel Emotieve Therapie (RET) die psychologen in hun praktijk voor individuele cliënten gebruiken.
De RET kan vooral bij stress en angsten goede diensten bewijzen. De RET leert emoties hanteerbaar te maken wanneer ze zich tegen iemand keren. Volgens de RET zijn het niet de gebeurtenissen zelf die ervoor zorgen dat iemand gestresst raakt of veel te heftig reageert, maar de manier waarop hij over die gebeurtenissen denkt.
Begin jaren negentig besloot oprichter en directeur Jan Schouten een aparte uitgeverij, Thema, op te richten. Op deze manier moesten het trainingsmateriaal en de syllabi van trainings- en adviesbureau Schouten & Nelissen ook beschikbaar komen voor mensen die niet door hun baas naar een training werden gestuurd. ‘Het eerste boek dat werd uitgegeven was Beren op de weg. Spinsels in je hoofd. Theo schreef dat samen met Coen Dirkx. Het werd een enorme klapper. Er zijn inmiddels ruim 230.000 exemplaren van verkocht,’ vertelt Monique Lindzen van uitgeverij Thema.
IJzermans’ naam is vooral met RET verbonden. ‘Hij verzorgde bij Schouten & Nelissen de basic en de advance opleidingen, die trainers hun certificaat geven om in groepen te mogen werken met RET. Ik had nog een afspraak met staan. Hij wilde nog een RET-boek schrijven in scriptvorm,’ zegt Lindzen.
Maar IJzermans was méér dan alleen de Godfather van de RET. Hij begon zijn carrière bij Schouten & Nelissen, toen hij in de jaren tachtig met Anne Schouten samen de EOS opzette: de training Effectief en Ontspannen Spreken voor groepen. Uitgeverij Thema bracht in totaal twaalf verschillende producten van hem op de markt die hij al dan niet in samenwerking met andere auteurs maakte; ‘gewone’ boeken, luisterboeken en waaiers. ‘Al met al zijn er 300.000 exemplaren van verkocht. Als je die achter elkaar legt, krijgt je een lengte van 60 kilometer. Het is onvoorstelbaar,’ zegt Lindzen. Ook bij uitgeverij Boom zijn boeken van hem verschenen, en hij maakte er indertijd deel uit van de redactie van ‘De Gele serie’.
Ook onvoorstelbaar is dat IJzermans er opeens niet meer is. Hij maakte een gezonde, robuuste indruk. Hij was een soort van instituut. Een hartstilstand is hem in Ecuador fataal geworden. ‘Theo had het goed voor elkaar. Hij was nergens meer in vaste dienst. Daardoor kon hij elk jaar twee of drie maanden weg. Dan ging hij op reis naar het Caraïbisch gebied. Aanvankelijk vooral alleen. De laatste jaren ging zijn vrouw, Tieneke Dijkstra, met hem mee. Op Cuba gingen ze op salsa- of accordeonles. Of Theo doceerde op de universiteit van Santiago. Daarnaast schreef Theo thrillers. Rum en Coca-Cola. En Dokter Mambo. Hij was nog met een derde bezig. Die zou, als ik het me goed herinner, deels in Nicaragua spelen. Daarvoor was hij al in Nicaragua zelf geweest, om research te doen. Het is een troost te weten dat hij veel uit het leven heeft gehaald. Maar dat leven had toch nog wel twintig of dertig jaar langer mogen duren.’
Over Annegreet van Bergen
Annegreet van Bergen is econoom, auteur van de bestseller Gouden jaren en journalist.
