Maar waarom zouden we nu allemaal ‘aan de startup gaan’? Volgens sommigen omdat ze innovatie versnellen. Grote organisaties (de ‘olietankers’) wordt nogal eens geadviseerd ‘speedbootjes’ te lanceren om een startupkoers te volgen. Pas daarmee op, zegt innovatie-expert Gijs van Wulfen: ‘Om bestaande organisaties innovatiever te maken, is de snelle route vaak de langzame.’ Dus gewoon binnen de eigen organisatie, bijvoorbeeld ‘omdat veel van de speedbootjes helemaal niet terugkeren naar de olietanker’.
Misschien zijn ze wel een probaat instrument om altijd gewenste transities te versnellen, zoals de energietransitie. De auteurs van het zojuist verschenen Slim en Groen, Willem Vermeend en Ruud Koornstra, zijn daar in elk geval van overtuigd. In Trouw laten ze optekenen dat ‘hippe vernieuwende bedrijven, de startups, verrassende, soms revolutionaire ontdekkingen kunnen doen. Kijk maar eens hoe snel internetondernemingen, zoals Uber en Airbnb, sectoren veranderd hebben. Zoiets is ook in de energiewereld denkbaar. Via doorbraken met energieopslag of nieuwe schone brandstoffen. Gekker nog: met technieken die nu nog niet eens bedacht zijn.’
Maar Jan Rotmans, toch geen onbeduidend iemand als het om die energietransitie gaat, heeft zo zijn twijfels: ‘Het is flauwekul om massaal nieuwe bedrijfjes op te richten. Ze leveren vaak weinig op.’ Om daaraan toe te voegen dat hij ‘liever ziet dat Shell meer inzet op schone energie dan dat er 10.000 nieuwe startups bijkomen.’
Maar wellicht ligt de zaak heel wat prozaïscher: het ontbreken van zogenaamde ‘bullshit banen’. Google en Facebook (de startup archetypes en roergangers tegelijk) versloegen alle mediagiganten omdat zij platte organisaties zijn waar de creativiteit niet door mensen met bullshit jobs in een keurslijf wordt gedwongen, schrijft Peter de Waard in de Volkskrant. En blijven dat doen, totdat ‘ook zij dezelfde bullshit jobs creëren’. Let wel: zo’n ‘driekwart van al het werk dat in de westerse maatschappij wordt gedaan is niets meer dan zinloze tijdsvulling en draagt niets bij aan een betere wereld. Daaronder behoort het leeuwendeel van de banen in het management, financiële dienstverlening, communicatie, marketing en administratie. Mensen met onzinbanen zijn sterk vertegenwoordigd in de kletsende klasse die excelleren in de media’. Slechts een kwart van de banen levert producten en diensten waar daadwerkelijk behoefte aan is, zo concludeert De Waard. Volop ruimte voor kansen dus.
Afijn. Voor u nu de geest te pakken heeft en alles opzij zet om eens stevig ‘up te starten’, of wellicht de geest niet meer terug in de fles krijgt, toch maar even een kleine waarschuwing, bij wijze van alternatieve bijsluiter. Opgetekend uit de prachtige gelaagde serie The affair (over inderdaad een affaire maar vooral ook over de wispelturigheid van het geheugen). ‘Vrouwen zijn net als de effectenbeurs. Je investeert in een succesvol wederzijds fonds en laat het met rust. Je gaat je geld niet beleggen in een sexy startup. Negentig procent van die bedrijven mislukt. Dan ben je eraan. Kom niet aan je geld!’
Over Pierre Pieterse
Pierre Pieterse was tot februari 2022 hoofdredacteur van Managementboek Magazine.
