Vinkvee, turfsmurfen, spreadsheetfundamentalisten. De winnaar van de prijs voor het Managementboek van het jaar 2008 heeft het niet zo op zijn doelgroep. Vooral waar managers leiding moeten geven aan mensen die willen excelleren in hun vak, doen ze volgens Mathieu Weggeman vooral meer kwaad dan goed. Vandaar ook de ietwat prozaïsche titel van zijn boek: Leidinggeven aan professionals? Niet doen!
Aan het begin van de avond dekt de Eindhovense professor zich professioneel in tegen een eventuele teleurstelling. ‘Op originaliteit ga ik het niet redden,’ luidt zijn oordeel. En daar zit iets in, gezien de inleiding van zijn boek. De uitgever had gebeld met de vraag of hij zijn eerdere boeken en artikelen over kennismanagement en het managen van professionals nog eens wilde samenvoegen en actualiseren in een praktisch managementboek, zo schrijft hij daar. Niet echt een tekst om je lezer mee over de streep te trekken. Maar aan het eind van een vrolijke avond is het toch Weggeman die het podium mag bestijgen, omdat de jury vond dat ze ‘eenvoudigweg niet om dit boek heen kon’. ‘U heeft zowaar rode konen’, zegt presentator Jeroen Smit. Maar Weggeman, die altíjd rode wangen lijkt te hebben, kijkt schijnbaar onaangedaan de zaal in terwijl hij het applaus in ontvangst neemt. Blij is hij wel. ‘Voor mezelf, maar ook voor al die professionals ten behoeve van wie dit boek geschreven is.’
Groeiend belang
Het is de apotheose van een geslaagde avond. De lustrumeditie van de verkiezing voor het Managementboek van het jaar illustreert het groeiende belang van de jonge prijs. De zaal in de Amsterdamse Rode Hoed zit vol met uitgevers, boekverkopers, auteurs en journalisten. Presentator Jeroen Smit was in vorm en de komische omlijsting door het trio ‘Troje’ – we hadden nog nooit van ze gehoord – is bij vlagen ronduit hilarisch. Hoogtepunt: Indiase businessgoeroe Cheepak Doprah dwingt de zaal hem na te roepen: ‘Tata, Tata..!!!’ (‘Within ten years you will all be brrreathing Tata.’), hoewel het moment waarop de prins ‘godverdepiel’ roept alvorens de slapende Visiona wakker te kussen er ook mag wezen.
Fraai is ook de aankleding van het geheel. Voor elk genomineerd boek heeft de organisatie een ‘studio’ laten inrichten die het thema van dat boek moet verzinnebeelden. Mooi is het met rode lampionnen en traditionele kledij uitgedoste decor bij het boek van Antoine van Agtmael, De nieuwe multinationals, over datzelfde Tata en al die andere opkomende megabedrijven in landen als China en India. Het gazon-met-gemotoriseerde-grasmaaier bij De groeimotor van Roland en Rogier van Kralingen is een regelrechte vondst. Gedurende de avond loopt een enkeling nog trots te zwaaien met kaartjes voor het ‘echte Boekenbal’, pakweg een kilometer verderop. Maar het nieuwe – non-fictieve – broertje heeft ondertussen zijn eigen bestaansrecht lang en breed bewezen.
Steeds beter leesbaar
Dat het Managementboekengala er mag zijn, blijkt ook uit het feit dat er steeds meer managementboeken in Nederland verschijnen. In 2007 waren het er achthonderd en het aanbod lijkt alleen maar te groeien. Het lijkt erop dat het Nederlandse managementboek er vooral wat betreft leesbaarheid op vooruit is gegaan. De traditionele grafiekenverzamelingen waar slechts studenten van business schools doorheen bladeren omdat ze hun tentamen willen halen, maken plaats voor steeds serieuzere pogingen van serieuze auteurs om een wat breder publiek aan te boren. Zo is Weggemans boek dan misschien niet origineel, maar een stuk leesbaarder dan de delen waaruit het is samengesteld. ‘Het is zelfs leuk om te lezen’, verzekert hij een gespreksgenoot tijdens de borrel achteraf. ‘Ik dacht, wat kan mij het schelen, ik gooi al die grappen er gewoon in. Ik heb er zelf om moeten lachen tijdens het schrijven.’
Motivatoren
Tijdens het rondje interviews met de auteurs, blijken irritatie en boosheid belangrijke motivatoren voor het schrijven van een managementboek. Zowel Weggeman als Hans van der Loo & Jeroen Geelhoed (auteurs van het boek Kus de visie wakker, en Roland van Kralingen (‘De groeimotor’) laten weten hun ideeën vooral aan het papier toe te vertrouwen uit irritatie over wat ze om zich heen allemaal mis zien gaan. Jeroen Geelhoed meent zelfs dat woede een prima voedingsbodem is om te komen tot de formulering van een goede visie voor een organisatie. ‘Als je denkt ‘Dit kán zo niet langer’, dan neem je wat je in die visie zet tenminste echt serieus.’ Er zit een jammerlijk ironisch kantje aan. Want wie zijn de mensen die de woede van onze auteurs steeds weer opwekken? Inderdaad, dezelfde leidinggevenden voor wie hun boeken bedoeld zijn. Arme Hollandse managers: met zulke vrienden heb je geen vijand meer nodig. Of zouden ze echt zo slecht zijn? Dankbare stof voor de schrijver vormen ze in ieder geval wel.
Bezatten
Van de andere genomineerden valt vooral de afwezigheid op van Antoine van Agtmael. Deze in 1968 naar Amerika vertrokken Hollander wordt gezien als de uitvinder van de term ‘emerging markets’ en heeft met zijn beleggingsmaatschappij Emerging Markets Management zo’n 20 miljard dollar in beheer. Van Agtmael laat via de presentator weten het erg jammer te vinden het feest te moeten missen. Maar hij maakt zijn afwezigheid met de prachtige zin: ‘Samsung doet Philips de was aan’ – fraai geciteerd door Smits – meer dan goed.
De dames Monic Bührs en Elisa de Groot, auteurs van Stratego voor vrouwen, zijn niet erg blij met de constatering van de jury dat ze vrouwen als man willen laten opereren. Gaan ze dat nog proberen recht te zetten in een volgend boek? Bührs: ‘Nee, voorlopig gaan we lekker aan het werk (als headhunters voor vrouwelijke executives, PdW). Want zo’n boek schrijven is allesbehalve een vetpot.’
Koos de Wilt ten slotte, auteur van Rembrandt INC., vindt het allemaal wel best. Na de ‘7 Habits of highly effective people’ van Steven Covey op het leven van Rembrandt van Rijn los te hebben gelaten, heeft hij zijn pijlen alweer gericht op een andere Hollandse meester: Johannes Vermeer. De nominatie was voor hem al een prachtige verrassing en als hij ’s avonds het pand verlaat, klinkt het eerder vrolijk dan dan iets anders: ‘Ik ga me bezatten in de kroeg.’
Oeuvreprijs
Rest de vraag: is Weggeman de winnaar van een rijk managementboekenjaar of met zijn ‘verzameld werk’ een kampioen van de armoede? Verre van dat laatste natuurlijk, al misten we onder de nominaties een journalistiek boek à la ‘Het drama Ahold’ waarmee presentator Smits zelf enkele jaren geleden de prijs won. Het boek ‘Help, we worden overgenomen’ van NRC-journalist Jeroen Wester, over de opkomst van de investeringsmaatschappijen in Nederland, verscheen te laat voor mededinging, en Smits’ nieuwe boek over de ondergang van ABN Amro, zal nog even op zich laten wachten. Wat grote, meeslepende verhalen betreft was bijgevolg de spoeling dun. En een boek dat met kop en schouders boven de rest uit stak – zoals ‘Hoe word ik een rat’ van Joep Schrijvers de eerste keer deed – hebben we ook niet mogen aantreffen. Vandaar dat de titel Managementboek van het jaar 2008 een soort oeuvreprijs werd voor Mathieu Weggeman. Eén die hij overigens gezien de kwaliteit van zijn boek en het oeuvre wat eraan vooraf is gegaan, meer dan verdiend heeft.
