Psychologische veiligheid - 'De auteurs roepen precies de juiste beelden op'

Helaas geldt dat voor lang niet iedereen. Hans van der Loo en Jorine Beks, specialisten op het gebied van psychologisch veiligheid, vertellen in hun nieuwe boek hoe je voor deze veiligheid kunt zorgen.

Keiharde voorwaarde
Je kunt natuurlijk mensen die zich niet durven uit te spreken, op assertiviteitstraining sturen. Of je kunt het hele team trainen in feedback geven. Misschien helpt dat. Maar hoe is de cultuur op de werkvloer? Is het wel veilig genoeg om de nieuwgeleerde vaardigheden in de praktijk te brengen? Of is het niet bevorderlijk voor je carrière om je kop boven het maaiveld te steken? Je kent vast wel de verhalen van vliegtuigen die crashten omdat een co-piloot de piloot niet durfde te wijzen op dat ene knipperende lampje. Of de schepen die op de klippen liepen omdat de kapitein geen tegenspraak duldde. In het ergste geval leidt onveiligheid dus tot vreselijke ongelukken! Uit onderzoek bij Google blijkt dat Psychologische veiligheid geen zaak is van lief zijn tegen elkaar en een knuffelcultuur, maar een keiharde voorwaarde voor succes.

Veiligheidsvreters
Om het begrip psychologisch veiligheid tastbaar en werkbaar te maken, introduceren Van der Loo en Beks hun eigen ‘Big Five’ van kenmerken van een veilige werkomgeving: inclusie, fouten bespreken, inzet en betrokkenheid, creativiteit en positiviteit. En om dat mogelijk te maken, gelden drie randvoorwaarden: er moet sprake zijn van vertrouwen, vrijmoedigheid en de drive om het verschil te maken. En dat betekent dat angst niet leidend mag zijn. En maar al te vaak speelt angst een rol op het werk… zeker als de baas een ‘angsthaan’ is. En de cultuur te duiden is als ‘werken in de zombiezone’. De auteurs weten met treffende neologismen precies de juiste beelden op te roepen. Het zijn allemaal ‘veiligheidsvreters’, die ervoor zorgen dat mensen gaan wantrouwen, zich gaan verschansen en gaan volgen in plaats van het verschil willen maken.

Op naar de zinzone!
Wie wil er nou niet werken in de ‘zinzone’? Waar vertrouwen, vrijmoedigheid en de drive om het verschil te maken hoogtij vieren? Dan werk je in een ‘safe team’, in tegenstelling tot ‘race teams’, ‘hang teams’ of ‘angst teams’. Veiligheid is een onderwerp waar je aan moet blijven werken, omdat angst altijd op de loer ligt. Het is dus net als vertrouwen, het komt te voet en gaat te paard. De auteurs pleiten voor een warme aanpak, bottom up, in plaats van een ‘koude’, top down ‘uitrol van de nieuwe cultuur’. (Ik moet daarbij altijd denken aan een briljante Fokke en Sukke-strip: de cultuuromslag is volgende week dinsdag om 14.30 uur.) In het laatste deel van het boek delen ze daarvoor hun veranderaanpak en beschrijven ze hoe je daarmee met verschillende interventies ‘vlammende veiligheid’ kunt organiseren.

Werk aan de winkel
Is het allemaal nou zo erg op de Nederlandse werkvloeren? Helaas, ja. De auteurs halen een rapport aan van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid, waaruit blijkt dat wij Europees koploper zijn als het gaat om angst en agressie op het werk. Niet bepaald een positie om trots op te zijn. En al helemaal niet bevordelijk voor succes, laat staan aan plezier in het werk. Er is dus nog veel werk aan de winkel. Van der Loo en Beks willen hier met hun boek Psychologische veiligheid graag een bijdrage aan leveren.