In de inleiding van Emotionele integriteit vraagt Van Es zich af of er zoiets bestaat als een onderstroom van professionele ethiek. Een vraag die hij direct aan zijn lezer beantwoordt met een intuïtief ‘ja', en daarmee begint zijn zoektocht naar een antwoord. Die queeste is zeer origineel: hij kiest films uit om tot een antwoord te komen. Films over professionals wel te verstaan. Aanvankelijk vroeg ik me af: hoe praktisch is dat?, maar mijn twijfel verdween steeds meer naarmate ik verder kwam in het boek.
Dit boek heeft veel meer dan alleen een fraaie vormgeving, tegelijkertijd mogen we daar best wel even bij stil staan. Wat een fraaie lay-out: kleur, foto's, kaders en een grote hoeveelheid illustraties vergroten de aantrekkelijkheid van dit boek enorm. Maar Van Es heeft ook iets te melden.
Wie net als ik de eerdere boeken van de auteur gelezen heeft, zal het opvallen dat diverse thema's daaruit terugkeren in Emotionele integriteit, maar dat is nergens storend.
Van Es plaatst Emotionele integriteit tegenover rationele integriteit, oftewel de onderstroom en de bovenstroom. Integriteit heeft zowel een rationele als een emotionele kant. Het een is niet beter dan het andere, maar kennis hebben van de tegenhanger van het dominante en rationele managementdenken is wat verwacht mag worden van een professional. Wat vereist dat precies van hem? Van Es komt met een interessante observatie.
Hij analyseert acht films en hun hoofdrolspelers diepgaand. Een aantal films kende ik niet maar dat is geen probleem om de analyses te kunnen volgen. Toch vond ik het leuk dat ik een film erin terug zag die ik goed kende, ‘Twelve angry men' , zodat ik de film-analyses van Van Es nog beter kon duiden.
Midden in het boek raakte ik even het overzicht kwijt en vond ik acht film-analyses en ruim honderd bladzijden wat veel worden. Maar mijn motivatie kwam weer terug toen ik de figuur op p. 281 zag staan, waarin van Es uitlegt waarom het mensen niet lukt om tot professionele integriteit te komen. Hij concludeert dat professionals hun morele emoties in het persoonlijke domein verwaarlozen of onderschatten maar wel tijd en aandacht besteden aan het professionele en organisatiedomein. Dat lijkt me een belangrijke constatering.
Dit boek is namelijk uitgekomen tegen de achtergrond van het Corona-virus, het virus dat het thuiswerken tot norm maakte maar tegelijkertijd de eenzaamheid van de professional vergrootte. Van Es heeft het weliswaar over het Corona-virus in zijn boek maar bovenstaande conclusie (die niet per sé van toepassing was op Corona) brengt de theorie van de film en de dagelijkse praktijk bij elkaar: mensen vergeten zichzelf. Of beter: ze vergeten wie ze zelf zijn. Mensen denken aan de organisatie, ze denken aan hun vakgebied, maar niet aan zichzelf als mens. Ze zijn zich onvoldoende bewust van hun eigen waarden en normen met alle mogelijke kwalijke gevolgen.
Sterk vind ik ook de beschrijving van de morele emoties. Van Es geeft een lexicon met zes hoofdfamilies (liefde, vertrouwen, vreugde, woede, twijfel en verdriet) en brengt een onderverdeling aan van emoties die hier in ondergebracht kunnen worden. Waarom? Omdat het taal geeft waardoor mensen zich beter kunnen uitdrukken. Of in de woorden van Van Es: Wie precies weet welke emoties er spelen is ook het beste in staat om te bepalen wat er aan de hand is.
Al met al is Emotionele integriteit een schitterend boek met een enorme diepgang waarin je als lezer tijd zult moeten stoppen maar dan zul je ook de nodige ontdekkingen doen.
Drs. Peter de Roode is zelfstandig adviseur en trainer. Hij ondersteunt organisaties bij het invoeren van grootschalige veranderingen waarbij gedragsverandering centraal staat. Hij is auteur van de boeken Meegaan of dwarsliggen, Werkvormen voor managers en Leidinggeven kun je zelf. Samen met meerdere auteurs schreef hij onder red. van Rob van Es het boek Praktijkboek Veranderdiagnose en samen met Peter van den Boomschreef hij Theatervoorstellingen in organisaties. Naast zijn schrijfactiviteiten is hij spreker en organiseert hij trainingen en seminars over actuele managementthema's.
Over Peter de Roode
Drs. Peter de Roode is zelfstandig adviseur en trainer. Hij ondersteunt organisaties bij het invoeren van grootschalige veranderingen waarbij gedragsverandering centraal staat.
