Het huidige financieel economisch systeem ligt volgens Tony de Bree ten grondslag aan alle (deel)crises die wij nu ervaren: klimaatcrisis, voedselcrisis en de groeiende kloof tussen arm en rijk. Juist nu is het urgenter dan ooit om minimalistisch en betekenisvol te ondernemen. Maar wat is dat en hoe doe je dat?
Groeien zonder te groeien, succesvol ondernemen in de betekeniseconomie is een pleidooi tegen het diepgewortelde, georganiseerde, verheerlijkte ‘consumptiehedonisme' en alleen al daarom het lezen waard. Juist nu tijdens de coronacrisis de traditionele, niet wendbare, aanbodgerichte bedrijven in stand worden gehouden met staatssteun en daardoor een groeiende schuld opbouwen en een onzekere toekomst hebben, moeten verouderde verdienmodellen onder de loep worden genomen. De coronacrisis legt pijnlijk bloot dat het kernprobleem van de crisis vraaguitval is. Zelf koop ik sinds de crisis geen make-up, kleding, benzine, vliegtickets en vele andere dingen meer en eet ik bijna niet meer buiten de deur. Vraaguitval op microniveau.
De Bree stelt dat bedrijven hun huidige verdienmodellen onder de loep moeten nemen. Voorts stelt hij dat minimalistisch ondernemen en een minimalistische levensstijl de sleutel zijn naar groeien zonder te groeien. De kernboodschap is om klein te blijven, geen externe financiering aan te trekken, betekenisvol te blijven en met anderen zaken te doen die dezelfde waarden en normen hebben als jijzelf, ‘values based entrepreneurship'. Je moet er wel sterk voor in je schoenen staan, omdat de sociale druk om al maar door te groeien en meer te moeten bezitten groot is. Een zeer herkenbare boodschap van de auteur. Succes wordt nog steeds aan vermogen en andere uiterlijkheden afgemeten in plaats van aan levensgeluk, een zinvol bestaan, betekenisvol ondernemen en andere indicatoren die niet in geld uit te drukken zijn.
De Bree trekt in hoofdstuk 2 het principe van minimalisme door van het werk naar het privédomein. Omdat we soms ook op mensen leeg kunnen lopen, introduceert hij een ‘snoei-canvas' om in ons privéleven alleen nog contacten te onderhouden met mensen die voor ons betekenisvol zijn en waarvan we energie krijgen. ‘Snoeien' van energievretende vage kennissen dus! Een prachtinzicht van de auteur is om ook op die manier naar ons social media gebruik te kijken. Niet zomaar online mensen en groepen volgen en ongefundeerde negatieve meningen uitwisselen waar we op leeglopen. Voor mij was het digitale snoeien een eye opener waaraan ik direct gehoor heb gegeven.
Er zijn 22 ondernemers en 3 ‘intrapreneurs' geïnterviewd voor dit boek, waarvan de meesten een andere weg zijn ingeslagen om te kunnen groeien zonder te groeien. Nagenoeg elk interview begint met de vader, moeder, geboorteplaats en jeugd van de geinterviewde, wat de interviews wat monotoon en soms wat eenzijdig maakt. Iets minder interviews met wat meer inspirerende diepgang was misschien beter geweest.
In hoofdstuk 3 gaat de auteur in op zijn stelling dat je succes bereikt door je eigen visie in de praktijk te brengen in plaats van op de concurrentie te letten of door alleen maar te willen groeien en geld te verdienen. Daarbij is je persoonlijke verhaal jouw eigen ‘why' belangrijk en vormt dat vaak ook je missie, onderscheidend vermogen en drijfveer. Waar grote bedrijven vooral letten op schaalbaarheid van een nieuw product, kunnen kleine (netwerk) organisaties dieper ingaan op hun unieke individuele klanten en daardoor maatwerk bieden en nog meer van waarde zijn.
Hoofdstuk 4 gaat wat dieper in op de virtuele netwerkorganisatie. Die is flexibel en kan groeien door (virtueel) samen te werken met mensen met eenzelfde visie en waarden. De Bree gaat in op verschillende vormen van netwerkorganisaties en de voordelen ervan zoals klantgerichtheid, dynamisch, plat en informele communicatie. Een van de meest inspirerende interviews is dat met Cint Kortmann, over onder andere balans tussen generaties in organisaties en hoe je klein en van waarde kunt blijven als organisatie. Zeer de moeite waard om te lezen.
Het laatste hoofdstuk beschrijft de belangrijkste ICT-ontwikkelingen en methoden die het groeien zonder te groeien mogelijk moeten maken. Voor dit hoofdstuk moet je meer dan gemiddelde ICT-kennis hebben om het te volgen. Voor mij is dit onbekend terrein en daardoor een lastiger hoofdstuk om doorheen te komen. Desalniettemin is het prijzenswaardig dat De Bree de technische ‘hoe' vraag beantwoordt van het groeien zonder te groeien.
De ideeën over minimalistisch leven en ‘values-based' ondernemen in Groeien zonder te groeien zijn zeer de moeite waard en actueel, ook omdat het hedendaags consumptiehedonisme door de coronacrisis sterk onder druk is komen te staan.
Elmas Duduk is manager ruimtelijke ordening en duurzaamheid bij de Gemeente Amsterdam. Daarnaast is ze auteur van het boek Crossmentorschap.
Over Elmas Duduk
Elmas Duduk is psycholoog en bedrijfskundige. Als expert Lerende Organisaties en Veranderkundige begeleidt zij gerenommeerde organisaties bij complexe verandertrajecten, inrichtingsvraagstukken en kennismanagement. Als coach begeleidt zij executives en high performers. Zij is auteur van de boeken Crossmenstorschap en Comforttransitie.
