Pascal Van Loo is arbeids- en organisatiepsycholoog en veranderexpert. Met zijn boek Het ronde vierkant - Hoe je organisatie hybride maken? wil hij de lezer uitdagen. Want veel organisaties zijn vastgeroest, gevangen in oude paradigma's en niet wendbaar genoeg. Van Loo introduceert in zijn boek een nieuwe kijk op organiseren onder de noemers: vierkant, rond en hybride. Verschillende brillen en perspectieven waardoor je anders naar organisaties én maatschappelijke fenomenen gaat kijken. Volgens de auteur is dat hard nodig want een van de grootste uitdagingen in een sterk veranderende en gepolariseerde maatschappij is om schijnbare tegenstellingen te overstijgen. De auteur noemt dat hybridiseren. Dat is de kwaliteit om beweeglijk te kunnen omgaan met polariserend verschil.
Aan de ene kant zie je hiërarchisch gestructureerde organisaties, met een beperkte bewegingsvrijheid voor medewerkers. Hun speelveld kun je volgens de auteur vergelijken met een vierkant. Een kleine, vierkante arena. De interne afspraken bieden vierkante organisaties houvast. De structuur creëert zekerheid en rust. Voor elke nieuwe uitdaging bedenkt de vierkante organisatie wel een geordend stappenplan, om de risico's te beperken. Niemand hoeft zich zorgen te maken. Maar hoe langer de organisatie werkt, hoe kleiner het speelveld wordt. Met alle gevaar op overregulering.
Aan de andere kant van het organisatiespectrum tref je ronde organisaties aan. Vaak chaotisch en weinig gestructureerd. Ze rekenen op improvisatie en oplossingskracht van hun medewerkers, om nieuwe uitdagingen aan te gaan. Het management maakt zich weinig zorgen, want alles komt wel goed. Meestal terecht. Ronde organisaties teren op intuïtie, creativiteit en dynamiek, zo schrijft de auteur. Ze zijn permanent in beweging. Die kenmerken houden wel grote risico's in. Besluiteloosheid en het gebrek aan kader kunnen tot zelfdestructie leiden.
Volgens de auteur is het de kunst het beste van die organisatiepolen met elkaar te verbinden. Dus ‘the best of both worlds'. Een pleidooi voor hybride organisaties of ronde vierkanten. Dit klinkt paradoxaal, maar is dat volgens de auteur niet. De hybride organisatie bevindt zich in de beweging tussen een vierkante en een ronde organisatie. Ze slingert ‘heen en weer' en combineert structuur met voldoende bewegingsvrijheid voor de medewerkers, om binnen een ruim kader oplossingen te bedenken voor dagelijkse of complexe uitdagingen. De organisatie is robuust en aangepast aan haar omgeving in verandering, omdat ze het beste van twee werelden combineert.
Het Ronde Vierkant bestaat uit twee delen: Kijken en Doen. In Kijken beschrijft de auteur zijn visie op organisaties en introduceert hij de brillen vierkant, rond en hybride. In het tweede deel Doen gaat het om de praktijk en komen de drie bewegingen afronden, vierkanten en hybridiseren aan bod. De auteur grijpt daarbij regelmatig terug op theorieën en inzichten van denkers en doeners als Réne Descartes (reductionistisch paradigma), Frederick Taylor (Scientific Management), Peter Senge (Lerende organisatie), Léon de Caluwé en Hans Vermaak (Leren veranderen), Daniel Pink (Drive), Mihaly Csikszentmihaly (Flow), Bill Goodman (Systeemdenken), Otto Scharmer (Theory U) en Frederick Laloux (Reinventing Organizations). Met uiteenlopende bespiegelingen waarbij de auteur een enkele keer zelf constateert ‘misschien was dit wat zweverig' om weer terug te dalen naar meer concrete voorbeelden uit de praktijk.
Het boek sluit af met een oogtest waarmee je zelf kunt nagaan met welk soort bril je naar de werkelijkheid kijkt, met een vierkante, ronde of hybride bril? Met name in het deel Doen vind je een groot aantal voorbeelden van het ‘hybridiseren' van Belgische bedrijven en overheidsinstellingen. Verschillende organisaties die de auteur als veranderexpert heeft geholpen met het initiëren en doorvoeren van veranderingen onder de noemers afronden, vierkanten of hybridiseren. Want soms is er meer structuur en duidelijkheid nodig, soms meer onderling vertrouwen en bewegingsvrijheid voor medewerkers en soms gaat het om allebei en het combineren van uitersten, en/en, Yin & Yang.
De auteur heeft Het Ronde Vierkant geschreven voor ‘leiders van verandering' die voelen dat het niet altijd vierkant of rond is, maar vaak in meer of mindere mate allebei. Zij weten als geen ander dat de innovatieve organisaties van de 21e eeuw niet anders kunnen dan transformeren naar een lerende en levende organisatie. Hybride organiseren, het omgaan met paradoxen of schijnbare tegengestelde polariteiten, vormt daarbij de sleutel tot succes.
Over Sjors van Leeuwen
Sjors van Leeuwen (Indora Managementadvies) is adviseur, auteur en spreker op het gebied van klantgericht ondernemen, strategie en marketing. Door zijn ervaring is hij goed thuis in vele strategische vraagstukken en het toenemend belang van de ‘de klant’ als onderscheidende factor. Sjors schreef o.a. Wendbare strategie op één A4, Zorgmarketing in de praktijk en CRM in de praktijk.
