Uit onderzoek blijkt dat zo'n 40 procent van de topmanagers introvert is. Ik word blij als schrijvers een thema uitwerken waar veel over wordt gesproken, maar niet zoveel over wordt gezegd. Zoals met introversie. Zeker niet in de ontwikkeling van leiderschap. Ik heb de indruk dat Introversie een thema is dat sneller hoog over langs gaat en vooral van vrouwen is. Die indruk wordt versterkt doordat op de cover van het boek een vrouwenfiguur is afgebeeld. Of betreft het hier de schrijver die zelf een introvert is?
Bij de ontwikkeling van leiderschap gaat introversie eerder laag onder langs en vindt bodem bij HR en in assessments. Wat ook te maken kan hebben met de stereotypering over wat goed leiderschapsgedrag is. In de westerse cultuur is dat vooral mannelijk leiderschap. Dat wordt geassocieerd met extraversie.
Logisch, want 60% van de leiders is extravert. Deze mensen denken snel, spreken zich gemakkelijk uit en kunnen zich verbaal en non-verbaal goed in positie brengen. Dat is anders met de introverte leider. Die heeft meer tijd nodig om zijn gedachten te ordenen, zijn mening te vormen en de veelheid van prikkels te verwerken die op hem of haar afkomen. Ze luisteren op een dieper niveau, laten in gesprekken stiltes vallen en zijn minder uitgesproken dan extraverten.
Als dat wordt geconstateerd, dan wordt de introvert aangemoedigd een assertiviteitstraining te doen of een cursus spreken in het openbaar te volgen. Want het is wel belangrijk dat een leider aan het stereotype beeld van goed leiderschap voldoet. Anders wordt er al snel getwijfeld aan z'n effectiviteit.
Wat dit boek extra boeiend maakt zijn de praktijkervaringen van introverte leiders. Ze zijn de echo van wat Koolhof aan onderbouwing aanbiedt. De lezer die uit is op hoofdzaken en tips, komt goed aan zijn trekken. De combinatie tussen theorie, praktijkervaringen en tips, maakt het boek toegankelijk en prettig leesbaar. Dat Koolhof zo min mogelijk vakjargon gebruikt, draagt daar zeker aan bij.
Maar laat je de zelfverhalen en tips weg, dan is de onderbouwing wat mij betreft dun. Wat in mijn ogen mede komt door de vele herhalingen van specifieke kenmerken van een introverte leider. In bijna ieder hoofdstuk worden die wel een keer genoemd. Soms dacht ik, ‘Nu weet ik het wel'.
Ik kwam in een versnelling bij de bruggetjes die de schrijver legt met Niveau 5 leiderschap van Jim Collins (Good to Great), dienend leiderschap en het ombuigen van remmende overtuigingen. Doordat het bij aanraken blijft, schakelde mijn enthousiasme snel een tandje terug. Zo ook met de relatie en samenhang tussen introversie / extraversie en feminien / masculien. Koolhof had meer met deze inzichten en relaties kunnen doen. Ze meer mogen uitdiepen, oprekken en versterken.
Ik kan me voorstellen dat er leiders zijn die niet echt introvert zijn, maar zich ook niet helemaal herkennen in de omschrijving van een extravert. Bestaat er iets tussenin, een hybride vorm?
Temeer er steeds meer wordt gesproken over inclusief leiderschap en over mannelijke en vrouwelijke kwaliteiten van leiders. Op Internet las ik dat bijna 25% van de Nederlandse bevolking zowel outgoing is als op zichzelf. Anders gezegd 1:4 Nederlanders bezit zowel eigenschappen die bij introversie passen als bij extraversie. Het zijn de Ambiverten.
Dit zijn mensen zie zowel goed kunnen luisteren als praten, aanwezig zijn, maar niet in het licht hoeven te staan, zich goed kunnen aanpassen en emotioneel stabiel zijn. Trek ik deze verhouding door naar leiderschap, dan lijkt het erop dat de Ambiverte leider goed past in de huidige tijd, maar dat zijn gedrag tot onduidelijkheid kan leiden: ‘Wie en wat ben je eigenlijk en waar sta je voor?' Ik ben benieuwd of Karolien Koolhof dit hybride type in haar onderzoek terugvindt.
Tot slot
In deze tijd kan er veel met de Nederlandse taal. Er wordt van alles aan elkaar geknoopt. Zo ook met de titel van dit boek: Introvert leiderschap. Nu ken ik introversie als karaktereigenschap dat tot uitdrukking komt in het gedrag van leiders, maar nog niet als bijvoeglijk naamwoord bij leiderschap. Het zal taalkundig wel mogen, maar het schuurt wel, merk ik. Maar goed, daar moeten taalkundigen zich maar over buigen. Uiteindelijk gaat het erom dat introversie tot een bepaald doel leidt. In dit geval dat de introverte leider zijn stille kracht ontdekt en leert gebruiken.
En daar biedt Introvert leiderschap een goede basis, inzichten en handvatten voor.
Over Dick Rochat
Dick Rochat is Interactiekundige, Coach Bewustzijnsontwikkeling en Spiral Dynamics-analist. Hij is verbonden aan de Alba-academie in Veldhoven en het Center for Human Emergence.
