Het juiste doen als niemand kijkt - 'Een welkome aanvulling'

De omgeving eist vandaag de dag hypertransparantie en wil actief betrokken zijn en meedenken over issues en vraagstukken waarmee organisaties te maken hebben en/of krijgen. Dat is het uitgangspunt van Frank Peters in zijn boek Het juiste doen als niemand kijkt. Reputatie staat daarnaast op de publieke agenda. In het ideale geval is de bedrijfsreputatie een reflectie van de bedrijfsidentiteit. Maar dit is zelden het geval. Dat is ongewenst, aldus Peters.

Het hebben van een goede reputatie is ontzettend belangrijk voor organisaties omdat het onder andere de concurrentiepositie, financiële prestaties en klantrelaties bevordert. Daar komt bij dat de omgeving steeds mondiger is dankzij sociale media. Het is eenvoudig geworden om druk uit te oefenen op een organisatie. Organisaties moeten in het huidige digitale transparantietijdperk steeds meer de dialoog en interactie aangaan met hun belangrijkste stakeholders binnen en buiten de organisatie. Dat is niet alleen in crisistijd van belang, maar ook in vredestijd. Een sterke reputatie, of anders gezegd voldoende reputatievet, zorgt in geval van reputatieturbulentie voor meer veerkracht om een crisis op te vangen. Maar we weten ook dat een sterke reputatie te voet komt maar per twitter gaat, schrijft Peters. Bijvoorbeeld als een organisatie niet adequaat reageert op een negatief incident, issue, crisis of schandaal.

Elke organisatie moet een goede relatie hebben met zijn belangrijkste interne en externe stakeholders om zijn doel succesvol te kunnen realiseren. Organisaties die met hun rug naar hun stakeholders toe staan, zijn niet goed bezig. Het is bewezen dat consistent uitdragen en inlossen van een heldere ‘purpose' (doel van de organisatie) zeker bijdraagt aan een sterke reputatie. Wordt deze belofte verloochend dan dreigt reputatieschade. In zijn boek behandelt Frank Peters vanuit het perspectief van reputatiemanagement en integriteit in tien hoofdstukken de uitgangspunten van leiderschap in ethiek en de wijze waarop bestuurders of organisaties daar invulling aan kunnen geven.

Een organisatie zal voor zijn stakeholders waarde moeten creëren. Dat vereist een gestructureerde aanpak en een jarenlange investering in stakeholdermanagement en reputatiemanagement. Vertrouwen moet het uiteindelijke doel zijn en dat is slechts te verkrijgen door prestaties en daden, waarmee een organisatie voldoet aan de verwachtingen. Sommige stakeholders acteren daarnaast niet geïsoleerd maar zijn onderling verbonden. Stakeholders verwachten ook dat een organisatie niet uitsluitend met goed nieuws komt, maar ook eerlijk en integer is als het een keer misgaat. Essentieel is om in vredestijd in gesprek te gaan met relevante stakeholders in de interne en externe omgeving. Zowel offline als online. Daarmee verdient de organisatie support.

Peters schrijft dat dat voortdurende inspanning vereist, en hij omschrijft een viertal fasen waarin de interactie verloopt: kennis, acceptatie, overname en openlijke steun. Het advies is formaliseer de stakeholderdialoog. Juist de kritische stakeholders met impact op de publieke beeldvorming zijn bepalend voor de beeldvorming. Laat als bestuurder zien dat gesprekken met key-stakeholders essentieel zijn.  

Peters besteedt veel aandacht aan de basisprincipes van effectief en ethisch leiderschap. Daaronder verstaat hij: bereidheid integer te handelen, verantwoordelijkheid nemen en afleggen, consistent handelen, empathie tonen, beschikken over emotionele competentie, goed kunnen luisteren, gestructureerde tegenspraak arrangeren binnen een organisatie, compassie tonen met de omgeving en ervoor open staan anderen te vergeven. Goede leidinggevenden hebben geen angst om hun emotie te tonen. Zij zijn juist in staat om stakeholders te inspireren en leiderschap te tonen.

Bestuurders van nu acteren in een complexe omgeving, die steeds meer druk uitoefent en waarin geen houvast meer is aan alleen wet- en regelgeving. Het is dan ook meer dan ooit nodig dat bestuurders hun eigen moreel kompas ontwikkelen om verantwoorde keuzes te maken binnen een complex beslissingsproces. Integriteit is het juiste doen als niemand kijkt. Ethiek uit zich in gedrag en dat komt weer voort uit waarden en normen. De weg naar ethisch leiderschap is niet altijd simpel. Ethisch leiderschap vergroot het veiligheidsgevoel binnen een organisatie, verbetert de cultuur en vermindert het aantal integriteitsschendingen. Bovendien heeft het positieve effecten op de tevredenheid, motivatie, gezondheid en prestaties van medewerkers. Leiderschap in ethiek gaat een stapje verder. De bestuurder en organisatie creëren nu zelf een nieuwe norm en dwingen af dat anderen deze norm vervolgens overnemen.

Een organisatiecultuur ontwikkelen die integriteit stimuleert en borgt, vraagt om een zorgvuldig gecreëerd fundament en een heldere structuur. In een achtstappenplan behandelt Peters hoe een integere organisatiecultuur is te creëren. Zijn boek eindigt met een (ook uit acht stappen bestaand) Integriteitsframe©, een persoonlijk werkmodel voor integer leiderschap. Hiermee kunnen bestuurders en hun organisaties op een gestructureerde wijze morele vraagstukken identificeren en beantwoorden.  

Ten slotte, in ‘Het juiste doen als niemand kijkt' beschrijft Frank Peters hoe lessen uit de ethiek en filosofie praktisch toepasbaar  zijn te maken voor stakeholdermanagement, reputatiemanagement en voor integer leiderschap. Interessant is dat hij niet alleen een rode draad spint langs alle aspecten van moreel leiderschap, maar dat hij ook een tiental vooraanstaande filosofen en ethische wetenschappers aan het woord laat en daarop laat reflecteren.

Frank Peters' Het juiste doen als niemand kijkt is een welkome aanvulling op de boekenkast van bestuurders, CEO's, toezichthouders, leidinggevenden, HR-managers en communicatiemanagers. Kortom, een ‘must-have' boek voor iedereen die met reputatiemanagement en integer leiderschap te maken heeft of krijgt!