Eerbetoon aan een Hollands wonder op wielen

Joop Donkervoort is geen uitbundige man. Eerder een beetje stug. Een bewuste keuze, schrijft Koos Woltjes in zijn ondernemersbiografie Donkervoort - Een biografie over ondernemerschap, tegenwind en heel veel pk's. De kleine Nederlandse autofabrikant probeert zijn klanten soms heel lang van een aankoop af te houden, omdat hij weet dat de aanvankelijke verliefdheid op de auto na verloop van tijd zal verdwijnen. ‘Dan moet de auto nog steeds aanvoelen als een geweldig maatpak’, zegt hij. ‘Ik wil juist een échte relatie tot stand brengen, zowel met de Donkervoort-sportwagen als op persoonlijk vlak. Dat is mij veel meer waard dan snel veel geld verdienen.’

Passie
Achter de façade van terughoudendheid die Donkervoort zo kenmerkt gaat een romanticus schuil, die in de ruim 35 jaar sinds de oprichting van zijn autofabriek keihard heeft gewerkt aan zijn droom: de Lotus Seven, het revolutionaire ontwerp van Colin Chapman, ‘afmaken’. Dat begon in 1978 met het in elkaar zetten van licht gemodificeerde kitcars, auto’s waarvoor de onderdelen los geleverd worden, en heeft uiteindelijk geresulteerd in een sportwagenmerk dat met de beste autofabrikanten ter wereld kan wedijveren en een volstrekt unieke positie op de automarkt inneemt.

Compromisloos
Dat neemt niet weg dat Donkervoort het financieel vaak lastig heeft gehad. In die zin is het verrassend dat Woltjes juist dit bedrijf presenteert als voorbeeld voor andere ondernemers. Donkervoort is geen onderneming waar het geld naar buiten rolt. Maar er zullen weinig ondernemingen zijn waar de passie zo vanaf druipt. Zijn compromisloze instelling heeft overal in de wereld bewondering afgedwongen, ook bij grootheden als Porsche-ontwerper Tony Lapine en Audi-topman Franz-Joseph Paefgen. Juist de insiders hebben een zwak voor de missie van de gedreven Donkervoort, omdat ze begrijpen waar hij mee bezig is. Grote autofabrikanten moeten vaak compromissen sluiten tussen kwaliteit en gebruiksgemak, en dat is iets wat Donkervoort altijd heeft geweigerd. De pay-off van zijn merk luidt niet voor niets ‘no compromise’.

Lapine heeft zelfs eens een ontwerpwedstrijd georganiseerd voor de meest getalenteerde medewerkers van Porsche om Donkervoort te helpen. Maar hoe indrukwekkend de ideeën van de Porsche-tekenaars ook waren, Joop hield liever vast aan zijn eigen lijn. Paefgen hielp de Nederlandse autofabrikant op een cruciaal moment eind jaren ’90 aan een nieuw motorencontract, zodat het einde van de samenwerking met Ford hem niet fataal werd.

Hindernissen
Woltjes is op zijn best als hij beschrijft hoe Donkervoort telkens weer een uitweg weet te vinden wanneer hij wordt geconfronteerd met technische en juridische problemen. Net als de gemiddelde gezinsauto moeten de sportwagens van Donkervoort voldoen aan strenge emissie- en veiligheidseisen. Die hebben weer impact op het design, wat soms tot grote problemen leidt bij de kleine autofabrikant. Zeker omdat de hoogste eisen altijd door Donkervoort zelf gesteld worden: hij heeft een onovertroffen reputatie op het gebied van prestaties en wegligging. Met dank aan zijn kenmerkende koppigheid heeft Donkervoort die hindernissen steeds weten te overwinnen, terwijl hij de kwaliteit van zijn auto’s nooit uit het oog is verloren. Sterker nog: met de laatste modellen, zoals de dichte Donkervoort GT en de open GTO, staat het Nederlandse fabriek wereldwijd aan de top.

Wat dat betreft is het in elk geval voor de liefhebbers een zegen geweest dat een deelneming van Audi-importeur Pon en de daaraan gekoppelde beursgang, aan het begin van deze eeuw, niet is doorgegaan. Die affaire heeft Donkervoort aan de rand van de afgrond gebracht, niet in de laatste plaats omdat de FIOD op basis van enkele onduidelijke aantekeningen van een Pon-manager later een inval deed. Vijf jaar duurde de ellende. Er kwam pas in 2011 een einde aan, met een rechtszaak waarbij Donkervoort van alle blaam werd gezuiverd. De laatste modellen laten zien dat het karakter van de autofabrikant in elk geval niet gebroken is.

Discovery Channel
Woltjes heeft een boek willen schrijven als een documentaire op Discovery Channel, noteert hij in het nawoord, een verhaallijn met daarin het commentaar van de direct betrokkenen verwerkt. Als boek is Donkervoort niet helemaal geslaagd: er zit wat overlap in en het is soms wat rommelig. De auteur lijkt niet goed te kunnen kiezen tussen een thematische en een chronologische aanpak. Hij blijft ook erg dicht bij het verhaal van Donkervoort zelf. Maar zijn enthousiasme over het sportwagenmerk is buitengewoon aanstekelijk, zoals altijd wanneer een echte liefhebber over Donkervoort te spreken komt. Woltjes is er bovendien uitstekend in geslaagd de koppeling tussen technische vraagstukken en zakelijke beslissingen duidelijk te maken. Zoals het onmogelijk is geen sympathie op te brengen voor de sportwagenfabrikant, is het ook onmogelijk dit boek niet in één adem uit te lezen.