Arbeidsrecht in de praktijk

Voorwoord hij de eerste druk V
Voorwoord hij de elfde, herziene druk VI
Afkortingenlijst VII
Inleiding xxi
1 De arbeidsovereenkomst 1
1.1 Inleiding 1
1.2 De arbeidsovereenkomst 1
1.2.1 Kenmerken van de arbeidsovereenkomst 1
1.2.2 Verplichting persoonlijk arbeid te verrichten 2
1.2.3 Tegen loon 3
1.2.4 Gezagsverhouding 4
1.3 Aanneming van werk 5
1.4 Overeenkomst van opdracht 6
1.5 Tussen arbeidsovereenkomst en opdracht 7
1.5.1 Rechtsvermoeden van de arbeidsovereenkomst, artikel 7:610a BW 7
1.5.2 Overeenkomsten met zzp’ers 8
1.5.3 Thuis- en telewerk, het ‘nieuwe werken 9
1.5.4 Platformarbeid 11
1.6 Flexibele arbeidsovereenkomsten 12
1.6.1 Inleiding 12
1.6.2 Arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd 12
1.6.3 Oproepcontracten . 13
1.6.4 Uitzendovereenkomst 17
1.6.5 Payrolling 19
1.7 Enige bijzondere arbeidsverhoudingen 21
1 .7.T Statutair bestuurder 21
17.2 De grensoverschrijdende arbeidsovereenkomst 24
1.7.3 De arbeidsovereenkomst met de AOW-gerechtigde 28
1.7.4 Deeltijd huishoudelijk personeel 29
2 Wat bepaalt de inhoud van de arbeidsovereenkomst? 31
2.1 Inleiding 31
2.2 Internationaal en Europees arbeidsrecht 31
2.2.1 Internationale organisaties en hun instrumenten 31
2.2.2 Rechtstreekse en horizontale werking en doorwerking 33
2.3 Grondrechten 35
2.3.1 Inleiding 35 — XT
2.3.2 Verbod van discriminatie, gelijke behandelingswetgeving 35
2.3.3 Recht op privacy 40
2.4 Nederlandse wetgeving 48
2.4.1 Overzicht wetgeving 48
2.4.2 Dwingend en regelend recht 48
2.5 Coedwerkgeverschap en goedwerknemerschap 49
2.5.1 Inleiding 49
2.5.2 Goedwerkgeverschap 50
2.5.3 Goedwerknemerschap 53
2.6 Collectieve regelingen 53
2.6.1 inleiding 53
2.6.2 De collectieve arbeidsovereenkomst 54
2.6.3 Bijzonder rechtskarakter cao 54
2.6.4 Inhoud cao-bepalingen 56
2.6.5 Naleving en uitleg van cao-bepalingen 58
2.6.6 Wie zijn aan de cao gebonden? 59
2.6.7 Totstandkoming cao 61
2.6.8 Werkingssfeer cao 63
2.6.9 Nawerking 63
2.6.10 Handhaving van cao-bepalingen 64
2.6.11 Algemeenverbindendverklaring 65
2.6.12 Interne bedrijfsregelingen 69
2.6.13 Overeenkomsten met de ondernemingsraad 69
3 De sollicitatiefase en totstandkoming van de arbeidsovereenkomst 71
3.1 Inleiding 71
3.2 Beginselen bij werving en selectie en bij het aangaan van de arbeidsovereenkomst 71
3.2.1 Redelijkheid en billijkheid
3.2.2 Gelijke behandeling s wetgeving 72
3.2.3 Voorkeursbeleid 75
3.2.4 Rol van de ondernemingsraad 76
3.3 Sollicitatiefase 76
3.3.1 Werving 76
3.3.2 Selectie 77
3.4 Onderzoeken 79
3.5 Afbreken van de onderhandelingen 81
3.6 Het aangaan van de arbeidsovereenkomst 82
3.6.1 Overeenstemming 82
3.6.2 Minderjarigen 82
3.6.3 Buitenlandse werknemers 83
3.6.4 Administratieve verplichtingen 84
3.7 Informatieplicht werkgever 85
3.8 Proeftijd 86
3.9 Checklist arbeidsvoorwaarden 87
4 De uitvoering van de arbeidsovereenkomst 95
4.1 Inleiding 95
4.2 Functie 95
4.3 Beloning 96
4.3.1 Verantwoordelijkheid voor de oonbetaling 96
4.3.2 Wettelijk toegestane loonvormen en vergoedingen 97
4.3.3 Geluk loon, minimumloonbescherming en maximumbeloning 97
4.3.4 Beloning voor overwerk 100
4.3.5 Variabele beloning 101
4.3.6 Auto, ov-kaart en ict-voorzieningen 103
4.3.7 Aandelenopties 103
4.3.8 Dienstwoning 104
4.3.9 Vakantiebijslag 104
4.3.10 ‘Geen arbeid, geen loon’ en de werkgeversverhindering 105
4.3.1 1 Staking en het recht op loon 107
4.3.12 Tijdstip en wijze van uitbetaling en specificatie van het loon 107
4.3.13 Inhouding en verrekening 108
4.3.14 Niet-tijdige betaling, de wettelijke verhoging 109
4.3.15 Verjaring van de loonvordering 110
4.3.16 Matiging van loonvorderingen 110
4.3.17 Onkostenvergoedingen en de Werkkostenregeling 112
4.4 Vakantie en verlof 112
4.4.1 Loon tijdens vakantie 113
4.4.2 Opbouw van vakantiedagen 114
4.4.3 Het opnemen en wijzigen van vakantiedagen 115
4.4.4 Als vakantiedagen aan te merken dagen 1] 7
4.4S Verval en verjaring van vakantiedagen 11 8
4.4.6 Adv-dagen 119
4.4.7 Verlof wegens zwangerschap en bevalling 119
4.4.8 Verlof bij adoptie en pleegzorg 120
4.4.9 Calamiteiten- en ander verlof 120
4.4.10 Zorgverlof 121
4.4.11 Ouderschapsverlof 122
4.5 Arbeidstijden en overwerk 123
4.5.1 Toepasselijkheid Arbeidstijdenwet 123
4.5.2 Systeem Arbeidstijdenwet 1 23
4.5.3 Verplichting tot het verrichten van overwerk 124
4.5.4 Schematisch overzicht Arbeidstijdenwet 125
4.6 Aansprakelijkheid voor ongevallen en beroepsziekten 126
4.6.1 Inleiding 126
4.6.2 De zorgplicht van de werkgever 127
4.6.3 Stelplicht en bewijslast 1 29
4.6.4 De steiplicht en bewijslast in drie situaties 1 31 — XIII
4.6.5 in de uitoefening van de werkzaamheden’ 133
4.6.6 Artikel 7:658 8W en de aanvullende zorgplicht op grond vanartikel 7:611 BW 135
4.6.7 Opzet of bewuste roekeloosheid van de werknemer 139
4.6.8 Omvang en verdeling van de schade 139
4.6.9 Aansprakelijkheid voor ingeschakelde zzp’ers, uitzendkrachten, stagiaires, vrijwilligers 141
4.6.10 Verjaring 142
4.7 Schade door de werknemer veroorzaakt 143
4.8 Enkele bijzondere bedingen 147
4.8.1 Inleiding 147
4.8.2 Concurrentiebeding en relatiebeding 147
4.8.3 Anti-ronselbeding 158
4.8.4 Beding ter beperking van nevenwerkzaamheden 1 59
4.8.5 Ceheimhoudingsbeding 160
4.8.6 Boetebeding 162
4.8.7 Studiekostenbeding 163
4.9 Pensioen 166
4.9.1 Pensioentoezegging 166
4.9.2 Pensioenovereenkomst en uitvoeringsovereenkomst 167
4.9.3 Soorten pensioenovereenkomsten 168
4.9.4 Fiscale begrenzing 169
4.9.5 Waardeoverdracht van pensioenrechten 169
4.9.6 Afkoop van pensioenrechten 170
4.9.7 Voortzetting van de pensioenopbouw bij arbeidsongeschiktheid
of na einde dienstverband 171
4.9.8 Affinanciering bi] einde dienstverband 171
5 Arbeidsongeschiktheid en re-integratie 1 73
5.1 Algemeen 173
5.2 Ziek of niet ziek 173
5.3 Hoogte van de aanspraak 177
5.4 Duurvandeaanspraak 181
5.5 De loonbetalingsverplichting na 104 weken 183
5.6 Uitsluiting en opschorting van loondoorbetaling 185
5.7 Uitsluiting van loondoorbetaling 186
5.8 Opschorting van loondoorbetaling, controle 189
59 Verrekening van andere inkomsten 190
5.10 Zwangerschap en bevalling 191
5.1 1 Deskundigenoordeel en second opinion. Geschillen over ziekte en re-integratie 191
5.12 Re-integratie van de arbeidsongeschikte werknemer 195
5.1 2.1 Algemeen 195
5.1 2.2 Regeling procesgang eerste en tweede ziektejaar 196
5.1 2.3 Omvang re-integratieverplichting werkgever 197
5.1 2.4 Omvang re-integratieverplichting werknemer 200
5.13 Sancties bij re-integratie 203
6 Wijziging van de arbeidsovereenkomst 207
6.1 Inleiding 207
6.2 Wijziging overeenkomst met wederzijds goedvinden 207
6.3 Wijziging van arbeidsvoorwaarden op grond van een eenzijdigewijzigingsbeding 208
6.3.1 De regeling en het doel van het beding van eenzijdige wijziging 208
6.3.2 Rechtspraak over het beding van eenzijdige wijziging 209
6.3.3 Harmonisatie van arbeidsvoorwaarden tegen de wil van de werknemer 210
6.3.4 Bedrijfseconomische noodzaak 211
6.4 Wijziging op grond van redelijkheid en billjkheid 211
6.4.1 De redelijkheidsnorm van artikel 7:61 1 BW 212
6.4.2 Het onaanvaardbaarheidscriterium van artikel 6:248 lid 2 BW 21 3
6.4.3 Functiewijziging: disfunctioneren en reorganisatie 214
6.5 Onvoorziene omstandigheden 216
6.6 Wijziging arbeidsduur, werktijden en arbeidsplaats 216
6.6.1 Aanpassing arbeidsduur 216
6.6.2 Werktijdverkorting 218
6.6.3 Wijziging werktijden en arbeidsplaats 219
6.7 Wijziging van werkgever, overgang van onderneming 220
6.7.1 Wijziging werkgever met wederzijds goedvinden 220
6.7.2 Overgang van onderneming 220
7 Beëindiging van de arbeidsovereenkomst 233
7.1 Het einde van een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd 233
7.1.1 Het verstrijken van de overeengekomen tijd 233
7.1.2 Leeftijds- en pensioenontslag 234
7.1.3 Opzegging van een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd 235
7.1.4 Deaanzegging 236
7.1.5 Voortzetting van een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd, de ketenregeling 238
7.1.6 Onbepaalde tijd gevolgd door bepaalde tijd: de Ragetlieregel 242
7.1.7 Opvolgend werkgeverschap 243
7.1.8 De ontbindende voorwaarde 244
7.1.9 Einde arbeidsovereenkomst door overlijden 246
7.2 De beëindigingsovereenkomst 246
7.2.1 De bedenktermun, buitengerechtelijke ontbinding 247
7.2.2 Wilsovereenstemming 248
7.2.3 Wilsgebreken 250
7.2.4 Inhoud en uitleg van de beëindigingsovereenkomst 251
7.2.5 Checklist beëindigingsovereenkomst 252
7.2.6 Nakoming van de beëindigingsovereenkomst 254 — XV
7.2.7 Pro-forma ontbinding 255
7.2.8 Pro-forma ontbinding en de ‘losse eindjes overeenkomst’ 256
7.3 Opzegging en ontbinding, het systeem 257
7.3.1 Geen opzegging of instemming vereist 258
7.3.2 Opzegging met instemming van de werknemer 258
7.3.3 Opzegging met toestemming van het UWV 260
7.3.3.1 Rechtsmiddelen na een beslissing van het UWV 261
7.3.4 Ontbinding van de arbeidsovereenkomst 262
7.3.4.1 Verzoek ontbinding door werkgever 262
7.3.4.2 Ontbïnding op verzoek van de werknemer 263
7.3.4.3 Hoger beroep en cassatie na een ontbindingsbeschikking 263
7.4 De redelijke gronden voor opzegging 264
7.4.1 De a-grond, opzegging wegens bedrijfseconomische redenen 265
7.4.1.1 Toetsing van de economische noodzaak 265
7.4.1.2 Ontslagvolgorde: eerst de ‘andere arbeidsrelaties’ 268
7.4.1.3 Ontslagvolgorde: het afspiegelingsbeginsel 269
7.4.1.4 Ontslagvolgorde: afwijking van het afspiegelingsbeginsel 272
7.4.1.5 Opzegging van een payrollovereenkomst 275
7.4.2 De wederindiensttredingsvoorwaarde 276
7.4.3 Opzegging wegens een andere dan een economische reden 277
7.4.3.1 b-grond, langdurige arbeidsongeschiktheid 277
7.4.3.2 c-grond, regelmatige arbeidsongeschiktheid 277
7.4.3.3 d-grond, disfunctioneren van de werknemer 278
7.4.3.4 e-grond, verwijtbaar handelen van de werknemer 219
7.4.3.5 f-grond, werkweigering wegens gewetensbezwaar 281
7.4.3.6 g-grond, verstoorde arbeidsverhouding 281
7.4.3.7 h-grond, ‘andere omstandigheden 282
7.4.4 Herplaatsing 283
7.4.5 Opzegverboden en opzegtermijnen 285
7.4.5.1 De opzegverboden 285
7.4.5.2 Opzegverboden niet van toepassing 289
7.4.5.3 De opzegtermijn 290
7.4.6 Opzegging door de werknemer 291
7.4.7 Opzegging van de arbeidsovereenkomst van een statutair bestuurder 292
7.5 Opzegging in de proeftijd 294
7.6 Ontslag op staande voet 297
7.6.1 Onverwijlde opzegging 297
7.6.2 Formulering en gelijktijdige mededeling van de dringende reden 298
7.6.3 Dringende reden 300
7.6.4 Voorbeelden van een dringende reden 305
7.6.5 Vorderingen na een ontslag op staande voet 309
7.6.6 Voorwaardelijke ontbinding 311
7.7 Ontbinding wegens wanprestatie 312
8 Ontslagvergoedingen en de afwikkeling
van de arbeidsovereenkomst 313
8.1 Ontslagvergoedingen 313
8.2 De transitievergoeding 314
8.2.1 Opzegging door de werkgever? 315
8.2.2 Invloed financiële positie werkgever, de Qverbrugggingsregeling 317
8.2.3 Hoogte van de transitievergoeding 318
8.2.4 Tijdelijke transitievergoeding oudere werknemers 320
8.2.5 Met de transitievergoeding te verrekenen kosten 321
8.2.6 Gelijkwaardige voorziening, sociaal plan, wachtgeld 323
8.2.7 Overgangsrecht transitievergoedingen 324
8.2.8 Transitievergoeding na einde wachttijd WIA 325
8.2.9 Transitievergoeding en de Wet normering topinkomens 326
8.3 De billijke vergoeding 327
8.3.1 Billijke vergoeding wegens ernstig verwijtbaar handelen of nalaten 327
8.3.2 Billijke vergoeding in plaats van vernietiging van de opzegging
of herstel dienstverband 329
8.3.3 De hoogte van de billijke vergoeding 329
8.4 De vergoeding wegens een onregelmatige opzegging 333
8.5 (Cumulatie van) vorderingen in verband met ontslag 334
8.6 De eindafrekening 335
8.6.1 Loon en vakantiebijslag 335
8.6.2 Niet-genoten vakantiedagen 335
8.6.3 Verrekening met vorderingen van de werkgever 337
8.7 Fiscale aspecten 338
8.8 Beëindigingsvergoeding en de sociale zekerheid 343
8.8.1 Beëindigingsvergoeding en WW 343
8.8.2 Beëindigingsvergoeding en andere uitkeringen 343
8.9 Het getuigschrift 344
9 De sociale zekerheid 347
9.1 Inleiding 347
9.2 Uitvoeringsorganisaties sociale zekerheid 347
9.3 De kring van verzekerden bij de werknemersverzekeringen 348
9.4 De Werkloosheidswet 349
9.4.1 Inleiding 349
9.4.2 Aangifte 349
9.4.3 Werkloosheid 349
9.4.4 Referte-eis 351
9.4.5 Uitsluïtingsgronden 351
9.4.6 Verwutbare werkloosheid 353
9.4.7 Passende arbeid verkrijgen, behouden en aanvaarden 357
9.4.8 Boeten en maatregelen 359
9.4.9 Duur en hoogte van de uitkering 360 — XVII
9.4.10 Betalingsonmacht van de werkgever 363
9.5 De Ziektewet 364
9.5.1 Ziektewetgerechtigden met en zonder werkgever 364
9.5.2 Arbeidsongeschikt in de zin van de Ziektewet 366
9.5.3 Verplichtingen en de benadelingshandeling 366
9.5.4 Hooqte en duur van de uitkering 368
9.5.5 Premiedifferentiatie en eigenrisicodragerschap 368
9.6 De Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) 370
9.6.1 Inleiding 370
9.6.2 Schatting 370
9.6.3 WGA of IVA 372
9.6.4 Hoogte en duur van de uitkering 374
9.6.5 Verplichtingen 377
9.6.6 Premiedifferentiatie en eigenrisicodragen 378
9.7 De Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO) 379
9.7.1 Inleiding 379
9.7.2 Hoogte en duur van de uitkering 379
9.8 De garantie van een minimuminkomen 380
9.8.1 Inleiding 380
9.8.2 De Toeslagenwet 381
9.8.3 De IOAW en de 10W 382
9.8.4 De Participatiewet 383
10 Medezeggenschap 385
10.1 Inleiding 385
10.2 Medezeggenschap 385
10.2.1 Algemeen 385
10.2.2 Enkele begrippen 385
10.2.3 Ondernemingen met ten minste vijftig personen 386
10.2.4 Samenstelling en werkwijze van de ondernemingsraad 392
1 0.2.5 Bevoegdheden van de ondernemingsraad 396
10.2.6 Het advïesrecht (art. 25 WOR) 401
10.2.7 Het instemmingsrecht (art. 27 WOR) 409
10.2.8 Ondernemingen met tien tot vijftig personen 412
10.2.9 Ondernemingen met minder dan tien personen 414
10.2.10 Geschillenregelingen 415
10.2.11 Rechtspositie leden ondernemingsraad en personeelsvertegenwoordiging 418
11 Procedures in het arbeidsrecht 421
11.1 Inleiding 421
11.2 Verval- en verjaringstermijnen 421
11.3 Bevoegdheid van de rechter 427
11.3.1 Taken sector kanton, sector civiel 430
11.4 De WWZ-verzoekschriftprocedure 432
11.4.1 Algemeen 432
11.4.2 Wettelijke regeling 433
11.4.3 Het verloop van de verzoekschriftprocedure 434
11 .4.4 Rechtsmiddelen tegen beschikkingen van de kantonrechter 440
11.5 Dagvaardingsprocedure 444
11.5.1 Algemeen 444
11 .5.2 Wettelijke regeling 445
11.5.3 Het verloop van de dagvaardingsprocedure 445
11.5.4 Rechtsmiddelen 448
11.6 Voorlopige voorzieningen 449
11.6.1 De provisionele vordering tot het treffen van een voorlopige voorziening 449
11.6.2 Het kort geding 449
11.7 Bewijs 451
11.8 Procedure bij het UWV en de ontslagcommissie 457
11.8.1 Inleiding 457
11.8.2 Relatieve bevoegdheid 458
11.8.3 De procedure bij het UWV 459
11.8.4 Procedure bij een cao-ontslagcommissie 462
11 .8.5 Rechtsmiddelen na een beslissing van het UWV of de ontslagcommissie 462
11.9 Mediation, arbitrage en bindend advies 463
11.9.1 Mediation 463
11.9.2 Arbitrage 464
11.9.3 Bindend advies 465
11.10 Klachtenprocedures 466
11.10.1 Algemeen 466
11.10.2 Nationale ombudsman 466
11.10.3 Het College voor de Rechten van de Mens 468
11.11 Bestuursrechtelijke procedures 468
11.11.1 De procedure in bezwaar 469
11.11.2 De procedure in (hoger) beroep 470
11.12 Kosten 471
11.12.1 Kosten van de procedure 471
11.12.2 Kosten rechtsbijstandverlener 473
11.12.3 Proceskostenveroordeling 474

Register 477 — XIX