De link tussen het bedrijfsleven en oorlog voeren wordt vaak gelegd. Leiders zouden strategen moeten zijn, net zoals generaals in het leger. In hoeverre gaat die metafoor nu eigenlijk op?
Voor een groot deel gaat die op, alleen op één vlak niet: ethisch en moreel. Je kunt in het bedrijfsleven geen bom onder de concurrentie leggen en ‘m aansteken. Maar als je kijkt naar maatregelen die generaals nemen, dan kun je daar veel van leren. Het lijkt vaak makkelijk en eenvoudig en als je in een bedrijf kijkt zijn beslissingen ook niet heel moeilijk om te nemen. Maar je moet wel een plan maken en een koers volgen. Dat kunnen we leren van generaals.
Maar wordt zo’n strategie er niet achteraf opgeplakt. Je kunt achter elk bedrijf wel een generaal plakken. Is het ook niet een beetje toevallig allemaal?
Eens. Een uitspraak van Napoleon is: maarschalken hoeven niet goed te zijn, als ze maar geluk hebben. Geluk speelt altijd een rol. Napoleon won bij Austerlitz een strijd dankzij de mist die er hing. Maar hij wist anderzijds wel dat die mist daar kon ontstaan. Het terrein stond er bekend om. Een week voordat de Russen en Oostenrijkers er kwamen, heeft hij aan zijn generaals gevraagd het terrein te verkennen en het terrein in zich op te nemen. Uiteindelijk kon hij wel ‘de sprong van de leeuw’, een totale verrassingsaanval, uitvoeren. Vanuit het niets verschenen Napoleons troepen en de Russen wisten niet waar ze het zoeken moesten.
Roem is vergankelijk. Uiteindelijk werd Napoleon genadeloos verslagen bij Waterloo. In hoeverre ben je dan succesvol als generaal.
Twintig jaar over Europa regeren is nogal een tijd. Dat kunnen maar weinig generaals hem nageven. Bedrijven komen en gaan. Je moet dus tijdig je koers tegen het licht houden en waar nodig de generaals vervangen. Scherp blijven, focus houden en niet denken dat het wel goed blijft gaan. Dat is de diepere laag in het boek. Een boek dat ik geraadpleegd heb, is Good Strategy Bad Strategy (van Richard Rumelt, in het Nederlands verschenen onder de titel Het geheim van een goede strategie). Daarin staat dat een sterke leider ook nee moet kunnen zeggen. Houd vast aan je plan en ga niet de ene dag links en de andere dag rechtsaf.
Een van de oorlogsstrategieën is misleiding. Dat mag toch niet in het zakenleven…
Correct. Misleiding werkt niet, of je moet er in elk geval erg voorzichtig mee zijn. Overigens mag het in de oosterse cultuur wel en Chinezen bijvoorbeeld maken er dan ook kwistig gebruik van. Toch is Heineken wel een mooi voorbeeld. Na de oorlog wilden Amerikanen bier drinken, maar de Duitse brouwerijen lagen in puin. Dan ging iemand van Heineken naar een café en ging helemaal door het lint als er geen Heineken was en alleen van dat slappe Amerikaanse bier. Toevallig (….) belde een half uur later dan een vertegenwoordiger van Heineken naar het café met de opmerking dat hij gehoord dat ze geen Heineken schonken.
Wat kunnen we van Hannibal leren? Daar maak je de vergelijking met onder andere Tupperware.
Hannibal paste een creatieve oplossing toe om zijn slagen te winnen. De Tupperware-bakjes met afsluitbare deksel sloegen niet aan toen ze die naar de markt probeerden te brengen. Een secretaresse van de directeur kwam op het idee om het via thuisbijeenkomsten te doen. Door een andere manier van marktbenadering is het een doorslaand succes geworden.
Kun je het ook omdraaien. Hebben succesvolle ondernemers naar generaals gekeken?
Ik zou het niet weten, maar je zou het haast vermoeden. En dan denk ik vooral aan focus houden en je niet laten afleiden. Wat heeft Apple bijvoorbeeld gedaan? Ze hebben één telefoon, een PC, één tablet. Geen duizenden producten, terwijl ze wel de markt in handen hebben. Dat kun je terugvertalen naar één strategie.
Is het zo simpel, pas een (oorlogs)strategie toe en het lukt. Of is de wereld toch complexer?
De wereld is complexer. Van alle behandelde generaals heeft alleen Schwarzkopf geen nederlaag geleden omdat hij direct erna met pensioen ging. Maar je ziet wel dat het draait om wilskracht, doorzettingsvermogen en het leren van fouten. Bij ondertal (lees: ben je een challenger of zit je in een vechtmarkt) moet je een plan hebben. Dat soort tactieken heb je nodig om te winnen.
Wat is de belangrijkste boodschap van uw boek?
De behandelde generaals waren topmanagers van hun tijd. Ze moesten moeilijke beslissingen nemen op moeilijke momenten. Iedereen komt zo’n moment tegen. Neem dan een beslissing en ga daar honderd procent voor. Ga dan niet twijfelen.
