Verliesaversie
Verliesaversie is het idee dat de pijn van iets te verliezen zwaarder weegt dan het plezier van hetzelfde te winnen. De theorie is niet alleen monumentaal in de carrière van Kahneman (tijdens de uitreiking van de Nobelprijs aan de psycholoog viel het woord maar liefst 26 keer), het idee ligt ook aan de basis van de gedragseconomie en beleid van de overheid.
Kahneman legt verliesaversie uit met het volgende voorbeeld.
Iemand stelt je een gokje voor bij het werpen van een munt.
Als het muntstuk op ‘munt’ valt, verlies je 100 dollar.
Als het muntstuk op ‘kop’ valt, win je 150 dollar.
Is dit een aantrekkelijke gok? Zou je het doen?
‘Voor de meeste mensen is de angst om 100 dollar te verliezen intenser dan de hoop op het winnen van 150 dollar,’ schrijft Kahneman. ‘Uit vele van dit soort observaties concludeerden we dat “verliezen groter opdoemen dan winsten” en dat mensen verliesaversief zijn.’
Hoe belangrijk verliesaversie ook is, de theorie wierp de afgelopen jaren weerstand op. Misschien wel de meest vocale tegenstander is auteur Nicholas Nassim Taleb, die ronduit verklaarde ‘er niet in te geloven’. Wat hem betreft zijn experimenten zoals hierboven beschreven artificieel en worden erin andere risico’s die iemand loopt genegeerd.
Er spelen veel meer factoren een rol wanneer iemand gevraagd wordt een gokje te wagen. De risico’s die iemand buiten het experiment loopt wegen ook mee, stelt Taleb. Zoals het risico dat die persoon loopt met een aandelenpakket, met een eigen bedrijf of met de mogelijkheid dat de kosten van de opleiding van een zoon of dochter hoger uitvallen. Als je deze risico’s meeweegt kan het logisch zijn voor iemand om de risico in het experiment (150 dollar verliezen) te vermijden.
Maar dat het logisch is, betekent niet dat verliesaversie geen factor is in beslissingen die mensen nemen. Sterker nog, Kahneman en Taleb zijn het eens, want volgens Kahneman is er vanuit een evolutionair perspectief een logische verklaring aan te dragen om verlies zwaarder te laten wegen dan winst. ‘Organismen die bedreigingen als urgenter benaderen dan mogelijkheden hebben een betere kans om te overleven en te reproduceren,’ zo schrijft hij in Ons feilbare denken.
Het idee van verliesaversie leek sterker aan het wankelen gebracht toen twee onderzoekers op basis van een meta-analyse stelden dat verliesaversie een dwaling was. (Een bevinding die Taleb op Twitter binnenhaalde met een ‘I told you so’). David Gal en Derek Rucker analyseerden de onderzoeken naar verliesaversie en vonden ‘weinig bewijs voor verliesaversie als algemeen principe’.
Nu is dat een beetje een stroargument van de onderzoekers (dat ze wel veel aandacht opleverde). Zoals econoom Brendan Markey-Towler schrijft gelooft niemand dat verliezen altijd heftiger worden gevoeld dan winsten. ‘Gedragseconomen erkennen eerder dat het een factor kan zijn.’ In welke situaties deze factor een rol speelt, dat is aan onderzoekers om uit te vinden.
Conclusie: verliesaversie kan wel degelijk een rol spelen bij het nemen van een beslissing. In welke situaties dit met name een rol speelt – of het bijvoorbeeld vooral bij grote bedragen is of wanneer het overleven van een individu op het spel staat – zijn nuances die toekomstig onderzoek moeten uitwijzen.
