De prettigste goede voornemens zijn die, die niet meteen ingaan. Dan hebben we er tenminste niet meteen last. Vanaf volgende week beginnen met sporten is veel minder inspannend dan direct beginnen, vanaf morgen diëten zorgt ervoor dat we al het lekkers uit de koelkast nog even kunnen proeven en beginnen met een studie naast het werk is makkelijker als dat pas na de zomer begint.
Het enige nadeel van dat soort voornemens is dat de dag waarop ze beginnen steeds dichterbij komt, terwijl je eigenlijk nog geen zin in hebt. Daar is echter een oplossing voor. Het verplaatsen van de datum. Tal van goede voornemens worden vermeden, overschreden of simpelweg genegeerd. Maar stel je eens voor wat voor persoon je had kunnen zijn als je ze wél allemaal had uitgevoerd! Waarschijnlijk zie je nu een fittere, gezondere, rijkere en slimmere versie van jezelf voor je; een volstrekt haalbaar ideaal, ware het niet dat het aanpassen van een gewoonte of het leveren van een extra inspanning zó lastig is. Gelukkig is er een oplossing. Eentje die niet berust op kracht, doorzettingsvermogen of karakter.
Doomsday machine
In Dr. Strangelove or: How I Learned to Stop Worrying and Love the Bomb van Stanley Kubrick zorgt een gestoorde generaal ervoor dat er verschillende nucleaire bommenwerpers op de Sovjetunie worden afgestuurd. Er is geen mogelijkheid meer om de bommenwerpers te bereiken of terug te roepen, als de Sovjetambassadeur een geheim uit de doeken doet. Ze hebben een Doomsday machine ontworpen die bij een nucleaire aanval automatisch reageert. Zonder dat er ook maar een mens aan te pas komt, of kán komen. In de woorden van Dr. Strangelove:
‘Deterrence is the art of producing in the mind of the enemy... the FEAR to attack. And so, because of the automated and irrevocable decision-making process which rules out human meddling, the Doomsday machine is terrifying and simple to understand... and completely credible and convincing.’
Toegegeven, zo’n Doomsday machine is niet voor ieder probleem een goede oplossing. Maar een kleintje, alleen om ervoor te zorgen dat we onze goede voornemens ook daadwerkelijk uitvoeren? Als we er nu voor kunnen zorgen dat onze toekomstige ‘ik’ doet wat we willen, dan kunnen we voorkomen dat die aan onnodige verleidingen bezwijkt. Zoals iedere huidige ‘ik’ ook weet, zijn verleidingen immers een stuk minder verleidelijk als je er niet aan kunt toegeven. Dus, hoe bouw je een Doomsday machine?
‘Als, dan’ regels
Het belangrijkste onderdeel van een Doomsday machine is het bepalen van de ‘als, dan’ regels. Een ‘als, dan’ regel zorgt er voor dat er bij een specifieke omstandigheid een bepaalde reactie moet volgen. Bijvoorbeeld ‘als het één januari is, dan ga ik gezond eten’. Of ‘als ik morgen opsta, ga ik vijf kilometer rennen’. Nu weet iedere ervaren goede-voornemens-opsteller dat dit soort ‘als, dan’ regels nog niet genoeg is. Het helpt, zeker, maar een echte Doomsday machine kunnen we het nog niet noemen. Daar hebben we consequenties voor nodig. Wat als het één januari is, en je gaat níet gezonder eten? Wat gebeurt er dan? Of als je ’s ochtends opstaat en je interne luilak het toch wint van je interne sporter? Een goede Doomsday machine zorgt ervoor dat de consequenties bij ongewenst gedrag zwaarder wegen dan die bij gewenst gedrag. Betaal bijvoorbeeld je afspraak bij de sportschool vooraf, zodat je het geld kwijt bent als je niet komt opdagen (er zijn zelfs sportscholen waarbij je extra moet betalen als je niet komt opdagen, de ideale Doomsday sportschool). Of maak van je eenzame renafspraak een sociale afspraak. Niemand stelt graag een groep vrienden teleur. Beiden zijn in feite technieken tot precommitment; we leggen onszelf in meer of mindere mate al vast op een toekomstige gedraging.
Precommitmentstrategieën
Een van de meest gebruikelijke precommitmentstrategieën bestaat uit het versterken van de relatieve trekkracht van de gewenste optie. Bijvoorbeeld door het doen van een belofte of het reserveren van een plek in een centrum voor gewichtsbeheersing. Alcoholisten doen in feite hetzelfde, als ze medicijnen nemen die ervoor zorgen dat ze zich direct slecht voelen op het moment dat ze alcohol drinken. Werken dergelijke technieken? Ja. Studenten die bijvoorbeeld vooraf zelfstandig deadlines voor hun schoolwerk opstellen, en docenten machtigen om bij overschrijding hiervan punten op hun eindcijfer af te trekken, behalen daardoor een hoger resultaat dan als ze dat niet gedaan zouden hebben. En dat terwijl er in feite geen positieve consequentie vastzit aan het halen van een deadline; er is alleen een extra negatieve consequentie bij het missen ervan. Het is dus niet altijd zo dat meer vrijheid ook hogere opbrengsten heeft! Soms helpt het als we de opties voor onze toekomstige ‘ik’ wat beperken. Dat is overigens geen nieuwe kennis; een van de oudste precommitment strategieën (of Doomsday machines, afhankelijk van je partner) is trouwen. Door te trouwen wordt monogaam blijven interessanter, omdat de kosten van vreemdgaan hoger worden.
Software
Mocht er geen gewillige docent te vinden zijn, of geen sportschool die al zo vroeg vooraf een abonnement wil afsluiten, hebben we nog altijd een stuk techniek tot onze beschikking. Naast medische middelen, zoals het middel dat misselijk maakt bij alcohol of het stofje met een vieze smaak dat nagelbijten moet voorkomen, hebben we de beschikking over een gehele reeks aan programma’s en middelen die ons kunnen helpen, als we er maar naar op zoek gaan. Er bestaan softwareprogramma’s die nudging gebruiken om je weg te sturen van internetafleidingen en zelfs software waarbij je vooraf een bepaald geldbedrag beschikbaar maakt voor donatie aan een goed doel als je je niet aan je eigen afspraken houdt. Wat je ook zoekt, de kans is groot dat er een Doomsday machine voor bestaat. De beste Doomsday machine? Eentje waaraan je toekomstige ‘ik’ niet kan ontsnappen.
Over Edwin Zasada
Edwin Zasada (1985) volgde de militair-wetenschappelijke opleiding Krijgswetenschappen aan de Koninklijke Militaire Academie. Tijdens zijn loopbaan als officier bij de pantserinfanterie rondde hij in de avonduren zowel een master Strategic Human Resource Management als een master Business Process Management & IT af.
