Uiteindelijk heb ik hem na het gesprek dan ook verteld dat ik hem helaas moest afwijzen voor de baan. Een paar dagen later liep ik een winkelronde in dezelfde supermarkt waar ik het gesprek had gehouden en waar de vacature ook voor openstond. Opeens liep een verkoopmedewerkster op me af en ik vergeet nooit meer wat ze me toen vertelde. Ze stond voor me en zei zonder verdere introductie: ‘Je hebt een fout gemaakt.' Ik begreep niet meteen wat ze bedoelde, maar daarna vertelde ze dat ik Kevin nooit had moeten afwijzen. Eerst wilde ik haar bezwaren wegwuiven, maar ik besloot mijn eigen handelen te evalueren en vroeg door. Ze kende hem, maar zwoer dat ze het niet daarom zei. Ze zei het omdat ze wilde dat de winkel goed liep en hij een goede assistent zou zijn geweest. Meer nog, hij had potentie. Nadat ik tien minuten met haar had gesproken, ben ik teruggegaan naar kantoor en heb ik Kevin opgebeld. Ik vertelde hem wat er was gebeurd en dat ik haar geloofde. Of hij de baan nog wilde. Hij werd een van de beste kaderleden die ik ooit heb gehad.
We evalueren ons handelen pas als ons zelfvertrouwen voldoende gestimuleerd is en vergeten fouten het liefst zo snel mogelijk. Vooral pijnlijke gebeurtenissen stoppen we het liefst ver weg, zonder er veel over te denken of spreken. Toch kan het ook anders.
Chester Nimitz werd in januari 1942 bevorderd tot admiraal en meteen benoemd tot bevelhebber van de complete Amerikaanse strijdmacht in de Stille Oceaan. Enkele jaren later, in september 1945, ondertekende hij namens de Verenigde Staten de verklaring van de Japanse overgave aan boord van zijn vlaggenschip, de USS Missouri. Toch was dat niet de loopbaan die menig toeschouwer had verwacht toen de torpedobootjager Decatur, waar hij zelf het bevel over voerde, op 7 juli 1908 op een zandbank liep bij het invaren van de Filipijnse Batangas Harbor. Dat gebeurde niet omdat er iets fout ging met de navigatie, of omdat er plotseling een onverwachtse zandbank lag, maar omdat hij niet had opgelet. In plaats van alle noodzakelijke voorbereidingen en metingen te verrichten, schatte hij simpelweg zijn positie en keek hij niet naar het getijde. Pas de volgende dag kon hij worden losgetrokken, waarna hij schuldig werd bevonden aan nalatigheid en een officiële reprimande kreeg. Nu zou je verwachten dat hij dit het liefst vergat, maar hij gebruikte het juist om ook zijn jongere officieren te laten zien dat één fout je nog niet definieert als man. Je moet ervan leren.
Heeft Nimitz gelijk als hij zegt dat één fout niet bepaalt wie je bent? Je verleden heeft namelijk wel degelijk een impact op hoeveel fouten je in de toekomst maakt (in sommige gevallen met een voorspellende waarde van 26 procent van de variantie), maar dat geldt vooral voor gedragingen die veelvuldig onder dezelfde stabiele omstandigheden plaatsvinden. Met andere woorden, verkeerde gewoontes. Dat betekent niet dat iemand die geen fouten maakt daarmee in de toekomst ook geen fouten maakt. Sterker nog, vaak is fouten maken zelfs positief. Het zorgt er onder meer voor dat het inzichtelijk wordt waar we ons nog verder moeten ontwikkelen, zorgt voor nieuwe uitdagingen, en houdt het ook interessant. Denk maar eens terug aan die computerspellen van vroeger, waarbij je met een beetje moeite altijd een of meer cheatcodes kon vinden. Dat is eventjes leuk, maar juist omdat het te gemakkelijk is, is de spanning er ook zo weer van af. Er is geen uitdaging meer en het spel belandt in de kast. Het is de fout die ons scherp houdt, de fout die onze prefrontale cortex activeert en de fout die ons leervermogen stimuleert. Lang leve de fout, op het podium ermee!
Over Edwin Zasada
Edwin Zasada (1985) volgde de militair-wetenschappelijke opleiding Krijgswetenschappen aan de Koninklijke Militaire Academie. Tijdens zijn loopbaan als officier bij de pantserinfanterie rondde hij in de avonduren zowel een master Strategic Human Resource Management als een master Business Process Management & IT af.
