‘Zelfsturing, zelforganisatie, resultaatverantwoordelijke teams, zelfcoördinerende teams; het zijn allemaal etiketten die geplakt worden op een beweging die zich kenmerkt door minder management en meer verantwoordelijkheid bij de uitvoerende medewerker. Deze beweging is vaak geïnspireerd door de financiële voordelen die dit oplevert. En dat doet het natuurlijk ook. Want als er minder management is, en de teamleden krijgen wat meer zeggenschap, dan kan dat een besparing betekenen van duizenden euro’s.
Maar met alleen functies saneren en bevoegdheden delegeren ontstaat er niet direct een goed functionerende zelfsturende organisatie. Daar is meer voor nodig. Het goed inrichten van een zelfsturende organisatie begint bij het omarmen van de principes die aan de basis liggen, namelijk het centraal plaatsen van het primaire proces, en managers en ondersteunende diensten die faciliterend zijn aan dat primaire proces. Dus niet meer top-down, maar bottom -up. Met andere woorden, de organisatie wordt gekanteld.
In onze jarenlange ervaring als adviseurs van zelfsturende organisaties zien wij dat dát de manier is waarop zelfsturing wél werkt. Wij mochten meedenken over de manier waarop de zelforganisatie bij Buurtzorg Nederland vorm heeft gekregen. Een andere kijk op management en ondersteunende diensten, vertrouwen hebben in de professional, geen uniformiteit maar aandacht voor verschillen en geen controlecycli maar voortgangsgesprekken maken dat Buurtzorg na 10 jaar nog steeds een succesvol werkende zelfsturende organisatie is. Maar dat lukt niet alleen Buurtzorg. Er zijn ook andere organisaties die (na eerst hiërarchisch te zijn georganiseerd) succesvol zelfsturend werken.
Veel organisaties maken een start met het zelfsturend inrichten van hun organisatie, maar besteden te weinig aandacht aan het anders inrichten van stafdiensten en het faciliteren van de teams. Vaak omdat het management hiërarchisch blijft denken. Na verloop van tijd is het resultaat toch niet helemaal wat zij zich ervan hadden voorgesteld; de financiële voordelen blijven uit, de medewerkers zijn ontevreden, en er doen zich onverwachte problemen voor waar de managers niet direct een antwoord op hebben. Al snel wordt dan gezegd dat zelfsturing ‘de zoveelste hype is en toch niet werkt….’
En dat is jammer, want als de organisatie wél goed wordt ingeregeld, en het management neemt samen met de teams de tijd om de transitie goed voor te bereiden, dan heeft zelfsturing veel voordelen. Cliënten en medewerkers zijn tevredener, er wordt efficiënter gewerkt en er zijn financiële voordelen.
Met dit boek willen we organisaties die erover denken zelfsturende te gaan werken, maar ook organisaties die al op weg zijn handreikingen bieden met betrekking tot de manier waarop wij in de praktijk zien hoe het wél kan werken.
Ook in het buitenland is er veel belangstelling voor de manier waarop zelfsturing ingevoerd kan worden. Wij worden regelmatig benaderd om daar iets over te vertellen. Daarom is het boek in het Engels vertaald. Eind oktober komt ‘Selfmanagement, how it dóes work’ beschikbaar.
Astrid Vermeer is directeur van het Instituut voor Samenwerkingsvraagstukken en begeleidt projecten op het gebied van zelforganisatie. Het gaat daarbij om de invoering hiervan, en het opleiden en coachen van teamcoaches, managers en teams. Ze schreef verschillende boeken over zelfsturing, en Zelfsturing, hoe het wel werkt is haar nieuwste boek.
Over Astrid Vermeer
Astrid Vermeer en Ben Wenting zijn de oprichters van het Instituut voor Samenwerkingsvraagstukken (1981) en hebben de afgelopen decennia talloze (leidinggevende) coaches opgeleid. Zij zijn vanaf het allereerste begin nauw betrokken bij de ontwikkeling van de zelforganisatie, onder andere door hun werkzaamheden voor Buurtzorg Nederland, de eerste zorgorganisatie die volledig zelfsturend werkt.
Over Ben Wenting
Ben Wenting en Astrid Vermeer zijn de oprichters van het Instituut voor Samenwerkingsvraagstukken (1981) en hebben de afgelopen decennia talloze (leidinggevende) coaches opgeleid. Zij zijn vanaf het allereerste begin nauw betrokken bij de ontwikkeling van de zelforganisatie, vooral door hun werkzaamheden voor Buurtzorg Nederland, de eerste zorgorganisatie die volledig zelfsturend werkt.