Organisaties zijn veel maakbaarder dan we ons tot nu toe realiseerden. Wel moeten er dan een aantal obstakels uit de weg geruimd worden.
Als je als organisatie op hoog niveau wilt presteren is samenhang namelijk common sense. Alle bekende modellen en aanpakken eisen dan ook samenhang tussen de onderdelen (bijvoorbeeld de 7 Sén in het 7S-model). In de praktijk schort het echter nogal aan samenhang. Common sense - zo laat ik in het boek zien - is allesbehalve common practice. We weten het, maar we doen iets anders. En dat gebeurt voor het overgrote deel niet bewust. Zo scheiden we strategievorming en strategie-implementatie, ‘hard’ en ‘zacht’, bovenstroom en onderstroom, strategie en systemen, organisatieontwikkeling en talentontwikkeling en ga zo maar door. En dat scheiden kost ons een vermogen zo zal duidelijk worden uit dit boek.
Hoe kan dat nou? Hoe kan het zijn dat we in onze dagelijkse praktijk zo ver zijn afgeraakt van wat voor ons allemaal common sense is? Is het scheiden van de werelden van de alfa’s en de bèta’s dat al vanaf de middelbare school plaatsvindt wellicht een van de grondoorzaken?
In het boek laat ik zien dat er geen handleiding of instructiemanual voor de vormgeving van een organisatie als 7S-organisatie, HPO-organisatie, organisatie als INK-model of welk ‘totaalplaatje’ dan ook bestaat. Al deze modellen en methodes geven alleen handreikingen voor organisatie-diagnoses, niet voor samenhangende organisatieontwikkeling. Wel bestaan er talloze handleidingen voor het op de rit krijgen van de individuele onderdelen. Waarschijnlijk is het mede daardoor steeds moeilijker geworden om tot een samenhangende ‘heelheid’ te komen. De onderdelen worden inmiddels namelijk zo geavanceerd vormgegeven dat het zo goed als onmogelijk geworden is om ze ook nog eens met elkaar te laten matchen. Zeker nu die noodzaak tot matchen door de steeds sneller veranderende buitenwereld een continue aangelegenheid geworden is. Een boeiend dilemma. Zoveel niet gerealiseerd verbeterpotentieel. Het gaat hier zoals ik laat zien over verbeterpotentieel dat weliswaar onderdeel is van de intentie van Lean (minimalisering van verspilling), maar dat absoluut onder de radar lijkt te liggen.
Met dit boek heb ik de ambitie om eraan bij te dragen dat toekomstige High Performance Organisaties (HPO’s) samenhang veel verdergaand op orde hebben dan nu het geval is. Ik reik daartoe een handleiding aan en laat aan de hand van praktijkvoorbeelden uit heel verschillende organisaties zien hoe het in samenhang vormgeven van een organisatie eruit kan zien.
Samenhang creëren gaat prima zolang de omgeving die je onder handen neemt maar niet te groot is. Klein beginnen is het credo. Eerst ‘inzoomen’ en dan pas ‘uitzoomen’ blijkt met name in grote organisaties het meest effectieve principe te zijn.
Het met elkaar creëren van samenhang gebeurt zoals we zullen zien op drie pijlers:
1. Gedeelde visie (dus niet: meegedeelde visie)
2. Een gedeeld beeld van de huidige situatie
3. Het universele kompas van de common sense
Hierbij is het een conditie dat we de onderdelen van het geheel veel simpeler gaan vormgeven. Met de huidige complexiteit van de onderdelen kun je samenhang niet borgen, zeker niet in de steeds sneller veranderende context waarin we moeten opereren. Wellicht moeten we de ‘papierwinkel’ op termijn wel afschaffen als stuurmiddel en in de plaats daarvan iedereen in de organisatie de inzichten en vaardigheden aanreiken die schakelen op een zo snel veranderende buitenwereld mogelijk maken. Alleen dan worden teams echt zelfsturend. De drie pijlers en een gedeelde taal (de brug tussen de alfa’s en de bèta’s) zijn hiervoor echter onontbeerlijk.
Als het lukt, wordt het werken leuker, meer relaxt – minder werkdruk – en veel winstgevender.
Veel succes op de weg naar samenhang en samenspel, naar Organizational Excellence en naar duurzaam uitmunten.
Sinds 2003 is Fons Bonekamp zelfstandig consultant en opleider bij Bonekamp Consult Nederland B.V. Samen met zijn strategische alliantiepartners in Allign richt hij zich op de integrale ondersteuning van Strategy Deployment-, professionaliserings- en verandertrajecten in grote en middelgrote organisaties, de gezondheidszorg, de overheid en het MKB. Hij is de auteur van De kracht van samenhang.
