Labyrintologie

Teun van Aken en Wouter Reynaert schrijven in de proloog van 'Labyrintologie' dat ze hopen 'dat dit een dwaalboek mag zijn voor schatgravers in loopbaanland.' Dwalen (niet verdwalen) is 'in essentie een bewuste activiteit, waarbij je wel degelijk iets zoekt, terwijl je weet dat je het niet zult vinden met behulp van de gewone zoekmethoden.' Wat u vindt wanneer u dwaalt door dit boek, zijn negen essays die heel verschillend zijn, zowel qua leesbaarheid als invalshoek, geschreven door zes auteurs vanuit hun eigen specialisatie. Om niet te verdwalen in dit labyrint geef ik u een rode draad die houvast kan geven: alle auteurs menen dat de grenzen bereikt zijn van rationele, planbare, doelgerichte loopbanen en bureaucratisch management. Ieder schetst op zijn manier hoe we met die benadering vastlopen en zoekt naar nieuwe invalshoeken om uit de doodlopende steeg te geraken. Van Teun van Aken, organisatiesocioloog, zijn in dit boek drie essays opgenomen die in elkaars verlengde liggen. In het eerste essay schetst hij hoe management is ontspoord in een 'bureaucratische imperatief': de regels en procedures zijn niet langer een middel, maar een doel op zich geworden. Voor iedereen die hierin dreigt te verdwalen, geeft hij adviezen om te ontsnappen. In het tweede essay bouwt hij hierop voort. Om aan de bureaucratie te kunnen ontsnappen, is het nodig om afwijkend en gedurfd te denken. Daarvoor past hij deconstructie toe op de processen die tot loopbanen leiden (zoals planning, doelgerichtheid, marktdenken) om ruimte te maken voor een nieuwe kijk op loopbanen. Zijn derde bijdrage is een pleidooi om de arbeidsorganisatie weer te gaan zien als een samenwerkingsverband, met aandacht voor de eigenwaarde van de mens, vakmanschap, vertrouwen en talenten. Van Wouter Reynaert, arbeids- en organisatiepsycholoog, leest u twee heel verschillende teksten. In het eerste probeert hij de lezer meer inzicht te geven in het begrip 'serendipiditeit': naar iets op zoek zijn en iets anders vinden dat zeker zo waardevol is: de ongezochte vondst. In de nieuwe concepten waarmee wij denken over loopbanen, speelt het begrip serendipiditeit een grote rol. In de tweede bijdrage vraagt Reynaert zich af hoe het komt dat mensen die elkaar veel te bieden hebben, elkaar toch bestrijden. Hij bespreekt een aantal modellen, in de hoop dat die een oplossing bieden. Maar uiteindelijk denkt hij het antwoord te vinden in de metafoor van de duurzame talenten: die talenten die niet verbonden zijn met het ego, maar zijn ingebed in de samenleving als geheel. De geschiedenis van de Ars inveniendi, de 'kunst van het vinden', wordt beschreven door filosoof Harrie Manders. Tegenwoordig houdt dit begrip in dat u nieuwsgierig bent en op verantwoorde wijze voorbij de grenzen van de bestaande kennis kijkt. En daar hebben bedrijven tegenwoordig behoefte aan. Psycholoog Doreen Admiraal brengt een aantal trends in kaart. Zo wordt de wereld steeds grenzelozer, digitaler, pluriformer en onzekerder, waardoor de 'standaard' loopbaan niet meer geldt. Ze probeert door het gebruiken van andere termen een nieuwe kijk op loopbanen te ontwikkelen. Kees Huijsmans, consultant organisatieontwikkeling, laat in een historische schets zien hoe het gekomen is, dat wij ons in onze loopbanen niet langer kunnen laten leiden door een voorbeeld. Loopbaanontwikkeling is daardoor een individuele trek- en ontdekkingstocht geworden. Martin Reekers is beleidsadviseur en daagt iedereen uit om af te rekenen met het oer-Hollandse 'doe maar gewoon' en om in tien stappen Zeus te worden. Zo spoort hij u aan om uw dromen na te jagen, af te rekenen met versleten denkbeelden, het toeval te omarmen en te geloven in uw eigen mythe. 'Labyrintologie' doet het begrip serendipiditeit eer aan: als u een concreet antwoord zoekt op een vraag, gaat u het hierin waarschijnlijk niet vinden. Maar wie weet welke waardevolle, maar niet gezochte, antwoorden u wél gaat vinden…!