Een professional is iemand die ervoor kiest en zich erop toelegt om, met behulp van specialistische kennis en ervaring, klanten op een competente en integere manier steeds beter van dienst te zijn. Daarbij maakt hij gebruik van, en draagt actief bij aan, een gemeenschap van medeprofessionals die het vak voortdurend ontwikkelen. Professionele identiteit is dat wat iemand onvervreemdbaar de eigen kleur geeft in zijn werk, waardoor hij opvalt tussen zijn collega’s. Iets eigens wat te maken kan hebben met zijn manier van denken, zijn manier van handelen of de waarden die hij omarmt. Bewustzijn van professionele identiteit zorgt voor een stabiele basis in een complexe en dynamische wereld waarin steeds nieuwe eisen gesteld worden aan professioneel handelen en professionele ontwikkeling. Om vanuit de eigen kern verbinding te maken met anderen is het nodig dat de professional zichzelf goed leert kennen. Dat kost echter tijd en de professional is over het algemeen liever met zijn vak bezig. Reflecteren op professionele identiteit blijft daarom meestal achterwege. Ook omdat het niet alleen om verduidelijking en onderhoud gaat, maar steeds vaker om bewuste transformatie. Anders kijken, afscheid nemen van wat niet meer werkt en ruimte maken voor nieuwe inzichten. Professionele ontwikkeling betekent steeds minder nieuwe informatie toevoegen en steeds vaker transformatief leren, ofwel van perspectief wisselen. Dat kost veel tijd en inspanning. In deel een behandelen de auteurs het begrip professional en schetsen wat identiteit inhoudt. Vervolgens doen zij verslag van een praktijkonderzoek naar professionele identiteit onder vijftig professionals en koppelen de uitkomsten aan theoretische inzichten en bouwen daaruit een model op. Dan volgt een denkkader waar al het voorgaande bij elkaar komt en duidelijk wordt hoe de auteurs kijken naar professionele identiteit. Ook komt aan bod hoe die identiteit van nature tot stand komt en hoe die verder ontwikkeld kan worden. Het afsluitende hoofdstuk is een bondige samenvatting van de eerste driehonderd pagina’s. Deel twee bestaat uit een serie verdiepende hoofdstukken. ‘Je binnenste Buiten’ is een heftig boek. De auteurs brengen heel veel inzichten bij elkaar, wat een stevige kluif oplevert. De professional die ermee aan de slag gaat, komt eerst vooral zichzelf tegen voordat hij professioneel kan zijn. Hard werken dus. Het boek is smaakvol vormgegeven en stevig gebonden. Dat moet ook wel omdat het een gebruiksboek is dat vaak opnieuw opengeslagen moet worden. Wees gewaarschuwd: ‘Je binnenste buiten’ biedt geen platte checklist-aanpak om morgenochtend even het onderwerp professionele identiteit af te handelen. Bij het boek ‘Je binnenste buiten’ hoort een set van 70 dialoogkaarten: Ons binnenste buiten, bedoeld om met anderen het gesprek over professionele identiteit op gang te brengen. Iedere kaart heeft een afbeelding aan de ene kant en een vraag aan de andere. De 65 fotokaarten bevatten een neutrale en een prikkelende vraag. Bij elkaar bevatten zij alle componenten van het professionele identiteit model. De overige vijf kaarten vatten dat model samen en bevatten vragen gericht op je kern als professional. De dialoogkaarten zijn een prima hulpmiddel om het gesprek over het onwennige onderwerp professionele identiteit te starten.
Over Nico Jong
Nico Jong is senior adviseur bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
