Lang heeft men gedacht dat intellect en intelligentie aangeboren waren. Dat het brein - en hoe dit orgaan zich ontwikkelde - al was vastgesteld bij de geboorte. Niets blijkt minder waar: de hersenen kunnen zich wel degelijk aanpassen aan wat de omgeving vraagt. Onze hersenen beschikken namelijk over het vermogen van neuroplasticiteit. Iedere dag sterven miljoenen hersencellen af, maar er komen ook weer heel veel nieuwe hersencellen bij die een nieuw netwerk van verbindingen met elkaar vormen en die op een andere manier met elkaar gaan samenwerken. Hierdoor kan het brein zich steeds reorganiseren. Neuroplasticiteit is dus een continu proces in je brein. Doordat deze netwerken en hun functioneren veranderen, zijn wij in staat andere dingen te voelen, te denken en te doen en omdat we weer andere dingen denken, voelen, doen veranderen onze hersenen weer. Het brein is dus maakbaar. De neuropsychologische verhaallijn van Sitskoorns boek gaat over leiderschap en wel in het bijzonder over het goed managen van je eigen gedrag en eventueel dat van anderen voor wie je verantwoordelijk bent. Uitgangspunt is het drieluik: Je kunt alleen een doel kunt bereiken als je jouw nagestreefde doel goed kunt formuleren, bovendien over de vereiste motivatie beschikt en de juiste vaardigheden hiervoor hebt ontwikkeld. Waarom komen levensdoelen die je voor ogen hebt, toch vaak niet binnen handbereik? We leven in een snelle, onzekere, complexe en vage wereld - in Amerika - wel aangeduid als de VUCA-wereld. De VUCA-wereld vraagt ook om andere leiderschapsstijlen. Het gaat meer de richting uit naar co-leiderschap, gedeeld leiderschap, verbinding maken en met anderen samenwerken. De VUCA-wereld vraagt om langtermijnplanning om belangrijke doelen te bereiken. Blootstelling aan verleidingen, stereotypisch gedrag, herkenbare negatieve gevoelens en overbelasting zijn debet aan afgeleid te worden van een langtermijnplanning en zorgen ervoor dat je dikwijls onjuiste keuzes maakt. In de praktijk van alle dag blijken je voorgenomen langetermijndoelen vaak doorkruist te worden door allerlei storende kortetermijndoelen. Door de complexiteit van de huidige VUCA-wereld sta je veelal bloot aan tegenstrijdige krachten. De hersenen sturen door onze jarenlange vorming in andere tijden vaak naar kortetermijnfijndoelen (de ‘ik wil nu-kracht’) en tegelijkertijd naar langetermijnpijndoelen (de ‘ik wil uiteindelijk-kracht’). Dit maakt het allemaal onoverzichtelijk. Toch heeft wetenschappelijk onderzoek aangetoond dat het best mogelijk is om weerstand te bieden aan een verkeerd keuzepatroon. Als klinisch neuropsychologe heeft de auteur in haar nieuwste boek de pijlen gericht op het functioneren van onze prefrontale hersenschors, evolutionair gezien het laatst ontwikkelde gebied in de hersenen - ook wel het executieve brein of CEO-brein genoemd. En waarom juist de prefrontale hersenschors? Omdat dit onderdeel met zijn vele verbindingen door het hele brein, een sterke voorspeller is voor bedrijfsmatig en persoonlijk succes. Het CEO-brein fungeert als belangrijk aangrijpingspunt om inzicht te krijgen in je eigen persoonlijkheid, karaktereigenschappen en succeseigenschappen en niet te vergeten het hersenonderdeel waarmee nieuwe executieve vaardigheden zijn aan te leren. Vooral het CEO-brein - eerder genoemd de prefrontale hersenschors, gelegen in het gebied vooraan in de hersenen, precies achter het voorhoofd- is betrokken bij de ontwikkeling van een heleboel uiteenlopende executieve vaardigheden als flexibel zijn, aandacht geven, taken en zaken opstarten, organiseren, plannen, jezelf monitoren, een reëel zelfbeeld vormen, prosociaal gedrag vertonen, controleren van emoties, gebruik maken van je werkgeheugen, ongewenst gedrag onderdrukken en het vermogen je te kunnen verplaatsen in de gedachten en gevoelens van een ander. Het zijn allemaal wezenlijke vaardigheden om succesvol te zijn. Maar het boek geeft niet alleen Sitskoorn’s neuropsychologische gedachtegoed weer, het is tevens een werkboek dat de lezer regelmatig uit zijn comfortzone probeert te halen. De auteur daagt de lezer uit om naast het uitvoeren van allerlei psychologische testjes en opdrachten ook inzichtgevende psychologische vragenlijsten in te vullen met als uiteindelijk streven om het volledige potentieel uit jezelf als persoon te halen. Door je CEO-brein te trainen, ontwikkel je executieve vaardigheiden die nodig zijn om succesvoller en gelukkiger te zijn niet alleen in het persoonlijke maar ook in het maatschappelijke leven. Het is dus een uitdaging om de beste versie van jezelf te ontwikkelen. Om je te ontwikkelen tot IK2 - zoals Sitskoorn dit noemt- ga je aan de slag met het EFFECT-programma om de gestelde doelen te bereiken. Dit EFFECT-programma bestaat uit zes onderdelen Enriched environment (verrijk je omgeving), Flow focus (geef richting aan je neuroplasticiteit), Fixed sleep pattern (de kracht van slapen), Exercise (inderdaad, sporten, bewegen), Connect today and tomorrow (maak je toekomst vandaag) en Time (gun jezelf tijd). Volgens de auteur zijn alle mogelijkheden in je hersenen aanwezig om je te ontwikkelen van een homo sapiens (de wijze mens) naar een homo sapiens versus (de waarachtig wijze mens). Sitskoorn’s boodschap aan het eind van het boek is: Laat ze niet ongebruikt. Gebruik ze, ontwikkel en draag bij. Samengevat, het nieuwe boek van Margriet Sitskoorn met de mijns inziens merkwaardige hoofdtitel IK2 en de subtitel ‘De beste versie van jezelf’ appelleert aan een vleugje narcistische fantasieën, maar dat is het geenszins. Het is een bijzonder leerzaam boek, vol rijke inzichten en verbanden. Kortom, een boek dat de lezer inspireert!
Over Louis Thorig
Louis Thörig is verbonden als master- en bachelorthesisbegeleider aan de afdeling Organisatiewetenschappen, Faculteit Sociale Wetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam. Hij was tot 1 augustus 2011 werkzaam als global communications manager op het hoofdkantoor van IOI-Loders Croklaan (www.croklaan.com) in Wormerveer. Hij heeft zijn MBA behaald bij Business School Nederland, de Action Learning MBA.
