Bij megavraagstukken, zoals dat van de klimaattransitie, is vaak sprake van vele factoren waar rekening mee gehouden moet worden. Het zijn complexe vraagstukken, en daarbij ligt een regel- en controlreflex op de loer. We willen immers grip blijven houden op de situatie. Riddering en Geuzendam nemen ons in het boek BEgrip – Werken met complexiteit voor de publieke sector – mee in een andere manier om met deze vraagstukken om te gaan. We moeten van grip naar beGRIP.
Kern van het boek is de vraag hoe we moeten gaan met onzekerheden. Die vraag ligt ideaal gezien ook aan de basis van het handelen van de verschillende actoren bij complexe opgaven. Vervolgvragen zijn bijvoorbeeld: Hoe houden we vertrouwen en blijven we creëren? Hoe houden we een open vizier?
OODA
Riddering en Geuzendam roepen in hun boek op tot reflectie, reflectie en nog eens reflectie. De aanpak en uitkomsten staan immers niet vast bij complexe opgaven. De PDCA-cyclus (Plan – Do – Check – Act) volstaat hier niet, en past meer bij voorspelbare opgaven. Complexere opgaven gedijen beter bij OODA. Observe, Oriënt, Decide en Act. Wat de auteurs betreft is OODA een van de bouwstenen van toekomstbestendige organisaties.
De auteurs gaan daarnaast in op de spanning tussen de bestuurlijke en ambtelijke situatie. Die vraagt om extra competenties voor de adviseur, zoals zelfinzicht, relationele en instrumentele vaardigheden.
Omgaan met complexe opgaven vraagt daarnaast een andere mindset. We moeten bijvoorbeeld leren denken in kansen, in plaats van onmogelijkheden. De mogelijkheden zien om zaken te veranderen. Deze mindset is ook wel bekend als liminaal denken. Kortheidshalve verwijs ik hierbij naar een eerdere recensie over de uitleg van dit begrip: De kracht van Liminaal Denken - Boekblog - Managementboek.nl
Het BEGRIP-model
De auteurs sluiten hun boek af met hun beGRIP model. Het is een model in de vorm van een matrix. Die matrix laat zien hoe impact gemaakt kan worden langs een drietal lijnen:
- Samen impact maken: ambitie, input, throughput, output en impact
- De knooppunten voor impact : waar moet een antwoord op komen dan wel waar moet rekening mee gehouden worden
- De verschillende rollen en haar invulling: adviseur/ manager, bedrijfsvoeringsexpert en de businesscontroller
De schrijvers zijn er wat mij betreft goed in geslaagd om deze reis op een eenvoudige en duidelijke wijze te beschrijven. Het boek geeft goed weer welke situaties kunnen ontstaan. Het model en de geboden hulpmiddelen bieden een mooi denkraam om complexe opgaven zo goed mogelijk te sturen en te beheersen.
Over Frank van Kuijck
Frank van Kuijck is een onafhankelijk en zelfstandig professional in toezicht en advisering binnen de publieke sector. Hij is oprichter en eigenaar van het adviesbureau Toetssteen BV. Daarnaast is hij associate partner bij TransitiePartners. Hij heeft een achtergrond als Partner in de audit en adviespraktijk bij Deloitte en is docent Auditing aan de UVT Tilburg.
