Da’s Gek - ‘Een krachtig boek’

Da’s Gek is allereerst een blikvanger. Groot, vierkant, felgekleurd. Een foto van een gezicht op het omslag: ogen dicht, bedekt met knalroze en geel poeder. De titel staat dwars aan de rechterkant, in witte hoofdletters over de vierkante vorm.

Dood door schoonheid

Online afbeeldingen brengen het gevoel dat dit boek oproept niet goed over. Het heeft gewicht, met harde kaft, gebonden. Het papier is stevig, matte finish. Veel fullcolor foto's, de meeste paginagroot. Dit kan een prima koffietafelboek zijn.

Maar doe me een lol. Laat dit boek niet doodgaan door schoonheid. Begin bij bewonderend bladeren, ga dan lezen en beleven. En dat gaat gemakkelijk: Danielle Braun schrijft toegankelijk, maar houdt diepgang en complexiteit. Die komt vooral door de antropologische blik - de buitenstaander die van binnenuit kijkt en schrijft.

Aannames ter discussie

Wat ik sterk in dit boek vind, is de uitgebreide aandacht voor die blik, voor het uitgangspunt van dit boek. Het is antropologen eigen: alle aannames staan ter discussie, te beginnen bij eigen aannames.

Antropoloog met sterstatus Joris Luyendijk zet de toon in het voorwoord. Hij noemt antropologen weirdo’s. Het bracht hem er uiteindelijk toe zelfstandig te gaan werken, zijn denk- en werkwijze was te bedreigend voor leidinggevenden.

Braun knalt erin met een 12 pagina's lange inleiding. Het blijkt de beste basis voor de rest van dit boek. Braun stelt vragen, schuift met perspectieven, laat haar persoonlijkheid zien. Maar wat blijft hangen is de ongrijpbare spanning tussen de last en de vrolijke verwondering van een antropoloog.

Last

De last van de antropoloog gaat over het conflict van verplaatsen en vasthouden. Ze begrijpt wat iemand in een andere groep of cultuur belangrijk vindt. Waarom hij doet en denkt, wat zijn normaal is. Daarom zal ze die andere iemand niet snel wegzetten als ‘raar’. Met andere woorden: de antropoloog kan zich verplaatsen in de situatie van de ander.

Tegelijk heeft ze zelf ook normen, waarden en meningen. En dat kan spanning opleveren. Want wat kan je blijven vasthouden? Is er een moment dat iets gewoon niet okee is? Braun wil die spanning, de last van de antropoloog, echt duidelijk maken. Dat doet ze door het boek heen. Ze vertelt af en toe over haar gevoel, ideeën en mening. Zeker als die ingaat tegen wat ze zelf als rechtvaardig ervaart.

Verwondering

Toch lijkt de verwondering groter dan de last. Die verwondering komt in elk hoofdstuk terug in verhalen uit binnen- en buitenland. De meeste buitenlandse verhalen passen in het hokje ‘exotisch’, en dat is precies waarom Braun ze vertelt. Mensen aan de andere kant van de wereld lopen tegen dezelfde problemen aan als wij, maar hebben eigen oplossingen bedacht. En die oplossingen kan je vaak prima exporteren.

Onderzoek

Wanneer je overweegt dit boek te kopen, doe je onderzoek. Je constateert dat het een grondig herziene heruitgave is van een succesvol boek. Je bekijkt de inhoudsopgave, scant de samenvatting en leest de vele recensies. Het is je duidelijk dat Danielle Braun een household name wordt in managementland, ze brengt haar antropologische aanpak met autoriteit. Haar boeken winnen prijzen, haar events zijn drukbezocht. Je conclusie: het is veilig om te investeren in dit boek.

Gevoel

Wat blijft er dan over om over te schrijven? Gevoel. Want de beste boeken en ideeën zijn gemaakt van gevoel.

Da’s Gek is een krachtig boek, omdat het meerdere gevoelens oproept. Die zitten vast aan de rollen die Braun op zich neemt.

Braun voelt als een docent. Ze legt uit wat liminaliteit is, aan de hand van het rite de passage van de Afrikaanse Ndembu. Ze is een gids, die me highlights laat zien bij de collectief ingerichte Masai-samenleving.

Ze voelt als vertrouweling van priesters, sjamaans en sekteleden. Als introducé mag ik meedoen in een voodoo-raadpleging met veel wodka. En ze is een criticaster. Ze stelt de donkere kanten van onze verworvenheden aan de kaak. Zoals ontspoord gebruik van DSM-diagnoses.

Maar vooral geeft Braun een gevoel van vriendschap. Het type citeert ze zelf uit het werk van Nietzsche:

 ‘[...] een ongelijkwaardige vriendschap met mensen tegen wie hij kon opkijken.’

Braun gelooft in rechtvaardigheid en is onvermoeibaar in het onderzoeken daarvan. Haar denken en doen fascineert me - het is vriendschappelijk dichtbij. Dat versterkt vervolgens mijn wil om rechtvaardige vragen te stellen. Op die manier maakt het me een beter mens.

Gedachte tot slot

Een medicus belooft met de eed van Hippocrates lichamelijke schade te voorkomen en genezen. De antropoloog wil hetzelfde tussen groepen mensen. Zij wil begrip brengen - in alle betekenissen van het woord.