Hoe laat je op een constructieve manier werken merken wat je behoeften zijn of wat je irriteert in het gedrag van de ander? De valkuil van veel mensen die assertief willen zijn, is dat ze doorschieten en anderen agressief of juist onderdanig op de hoogte stellen van hun wensen. Zonder dat we dit bewust willen, hebben in dit soort lastige situatie onze emoties onbedoeld de bovenhand. Het gevolg is dat de ander niet luistert naar onze boodschap maar boos wordt en geen rekening houdt met onze behoeften.
De kunst is dan ook de juiste balans te vinden. Door op een rustige, vriendelijke en zelfverzekerde manier, en rekeninghoudend met de gevoelens en behoeften van de ander, te laten weten wat je wel of niet wil. Maar hoe breng je dit in praktijk? Hoe vaak gebeurt het niet dat je je voorneemt je wensen kalm en beheerst te verwoorden? En hoe vaak moet je dan toch achteraf vaststellen dat er boosheid en soms zelfs belediging in je woorden is geslopen?
In de jaren ’70 bedacht men de assertiviteitstrainingen. Daarin maakten cursisten kennis met de principes van overtuigend en assertief communiceren en konden ze oefenen met de bijbehorende eigenschappen en vaardigheden. Ook verscheen er een stortvloed aan zelfhulpboeken voor mensen die zichzelf meer assertief wilden maken.
Robert Bolton kwam deze mensen tegemoet met zijn boek People Skills, wat nu in een Nederlandse vertaling is verschenen. Hij beschrijft mooi hoe mensen door assertief te zijn meer zelfvertrouwen krijgen, wat weer een positief effect heeft op hun relatie met anderen. De verdienste van het boek is dat het de lezer op een instructieve manier bij de hand neemt in het verkrijgen van kennis over en oefenen van verbale en non-verbale basisvaardigheden als luisteren, spiegelen, oogcontact, ademhaling en stembeheersing. Elk hoofdstuk begint met een korte toelichting van de betreffende vaardigheid waarna een instructie volgt voor de toepassing van iedere deelhandeling.
Gezien de aard van het overdrachtsmiddel, een boek, is het effect van deze methode wisselend. Omdat Bolton uitgebreid stilstaat bij ieder aspect van een bepaalde vaardigheid en daar een oefening aan koppelt, heeft de lezer praktische handvatten om dit stapsgewijs in praktijk te brengen. Maar de ene keer is dit gemakkelijker dan de andere. Beter luisteren door niet meteen te reageren is enorm effectief en tamelijk eenvoudig toe te passen. Gewoon door bewust wat langer stil te blijven. Maar het kunnen duiden van lichaamstaal, het beheersen van emoties en het spiegelen van gevoelens, is niet iets wat eenvoudig uit een boek is te leren. Niettemin, wie de grondbeginselen van assertiviteit wil leren begrijpen en daar ook stappen in wil zetten, schaft zich met People Skills een leerzaam instructieboek aan.
Over Jan Boerstra
Jan Boerstra is senior organisatieadviseur en projectleider bij de provincie Flevoland.
