Op de cover van Niet te breken staat de auteur tegen een achtergrond van oorlogsgeweld. Hij is de best getrainde militair van de Nederlandse Special Forces. Hij durft ook buitengewoon indringend te schrijven, met een verrassende kwetsbaarheid. Treed daarom ook buiten je comfortzone en lees verder.
Sander Aarts was zeventien jaar jong toen hij in 1996 begon met de opleiding tot marinier. Daarna voltooide hij gedurende twaalf aaneengesloten jaren de meest zware militaire opleidingen, zoals de commando-opleiding en die tot kikvorsman. Tussendoor uitzendingen naar alle hoeken van de wereld, en het stichten van een gezin met drie kinderen. In 2017 was het genoeg geweest. Hij nam eervol ontslag en startte zijn eigen onderneming. Dit is kort gezegd de tijdlijn die het boek volgt. Unieke inkijkjes in bijzondere opleidingen worden in 33 compacte hoofdstukken afgewisseld met reflecties op het eigen gedrag. Het resultaat: een aantal in de praktijk bewezen lessen voor de lezer, ook al werkt die in een kantoortuin.
Wat maakt dit boek zo bijzonder? Dat is de mens, die voor mij tijdens het lezen stap voor stap tevoorschijn kwam, vanachter de fysiek en mentaal geharde militair. Een gewoon mens met gevoel en emoties, die zichzelf tot buitengewone prestaties kan motiveren. Overigens, ook gedreven door perfectionisme en de onderliggende angst om niet goed genoeg te zijn, om afgewezen te worden. Over het overwinnen van angsten gaat trouwens een heel hoofdstuk, dat eindigt met een uitspraak van Nelson Mandela: ‘The brave man is not he who does not feel afraid, but he who conquers that fear'. Halverwege het boek schrijft Sander Aarts alvast een afscheidsbrief aan zijn kinderen, vanwege een uitzending naar Afghanistan waarbij levend terugkeren niet vanzelfsprekend is. Het papier blijft niet droog. De militaire mens, met de bijbehorende worstelingen, wordt in de loop van het boek zo steeds meer zichtbaar.
In essentie gaat dit boek over het ontwikkelen van mentale weerbaarheid. Hoewel die in de rauwe realiteit van de Special Forces aan andere eisen moet voldoen dan in de gemiddelde kantoortuin, (meer) mentale weerbaarheid en veerkracht is voor iedereen waardevol. Denk alleen al aan het stijgende percentage mensen dat burn-out raakt. Of aan de hoge werkdruk in veel organisaties. Sander Aarts beschouwt mentale weerbaarheid als een spier, die je net als je andere spieren kunt trainen. Dit sluit aan op de hedendaagse inzichten vanuit de neuropsychologie, zoals beschreven in Ik2: De beste versie van jezelf door hoogleraar Margriet Sitskoorn.
Opvallend is de aandacht voor ademhalingstechnieken en meditatie. Zo wordt de 4x4x4 ademhalingstechniek van de Navy Seals, Amerikaanse Special Forces, beschreven: gedurende vier seconden inademen, vier seconden de adem vasthouden en vier seconden uitademen. Dit alles in vier minuten. Een methode om in stressvolle situaties emoties de baas te worden en terug te keren naar helder denken. Ook prima toepasbaar om dat irritante mailtje effectief te beantwoorden. De kracht van aspecten als aandacht, observeren en reflectie komt vaak terug in het boek.
In de inleiding had ik het over de kwetsbare opstelling van een auteur die twintig jaar in het hoogste geweldspectrum werkte. Die openhartigheid, zonder enige vorm van bullshit, is voor mij het meest verrassende van het boek. Sander Aarts spaart zichzelf niet, helemaal niet aan het eind van het boek, dat je zelf maar moet lezen. Hiermee is Niet te breken het bewijs in de praktijk van Brené Brown's Durf te leiden: De kracht van kwetsbaarheid voor moedige leiders.
Tot slot, niet alleen de wereld van de Special Forces is VUCA: volatiel, uncertain of onzeker, complex en ambigue. Dit geldt ook voor de omgeving waarin de meeste bedrijven en overheidsorganisaties momenteel succesvol moeten zien te worden, of te blijven. En dus kunnen managers en andere professionals veel hebben aan het (verder) ontwikkelen van mentale kracht. Bijvoorbeeld om beter te kunnen omgaan met onvoorspelbare situaties, risico's én ook de kansen die daaruit voortkomen. De zware weg van Sander Aarts en collega's hoeven we daarvoor niet volledig af te leggen: door enkele lessen uit zijn fascinerende, inspirerende boek Niet te breken écht toe te passen zijn we al een eind op weg.
Dr. Martin van Staveren staat voor anders omgaan met risico’s. Hij adviseert organisaties over realistisch en vernieuwend risicomanagement. Ook is hij kerndocent aan de Executive Masteropleiding Risicomanagement, Universiteit Twente. Hij is de auteur van Risicogestuurd werken in de praktijk en van Risicoleiderschap: Doelgericht omgaan met onzekerheden.
Over Martin van Staveren
Martin van Staveren is adviseur, auteur, docent en spreker. Hij ontwikkelde het gedachtegoed voor risicoleiderschap. Met zijn bureau VSRM helpt hij organisaties doelgericht om te gaan met risico’s én kansen in complexe situaties. Eerder schreef hij onder andere Risicogestuurd werken (2015), Risicoleiderschap (2018) en Iedereen Risicoleider (2020).
