Mr. B. Barentsen is universitair docent bij de afdeling Sociaal recht van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Universiteit Leiden.
Meer over de auteursDe oudere werkende en het sociaal recht
Gebonden Nederlands 2020 1e druk 9789013155341Samenvatting
Hoe verandert de arbeidsrechtelijke positie voor, tijdens en na het bereiken van de pensioenleeftijd? Deze titel brengt alle relevante informatie bijeen over het sociaal recht voor oudere werkenden. Door meerdere perspectieven te combineren, zijn de auteurs erin geslaagd een ongekend rijk overzicht van de sociaalrechtelijke ontwikkelingen te schetsen.
De vergrijzing neemt toe en dat beïnvloedt de positie van oudere werkenden. Op dit gebied bestaan er om die reden veel nieuwe regelingen. Wat verandert er voor ouderen vanuit arbeidsrechtelijk en socialezekerheidsrechtelijk perspectief? De oudere werkende en het sociaal recht biedt een actuele informatiebron omtrent dit vraagstuk. Daarnaast werpen de auteurs een licht op de snelle maatschappelijke ontwikkelingen op dit terrein, waarbij ook een economisch perspectief niet mag ontbreken. Hiermee geldt deze titel als eerste publicatie die alle sociaalrechtelijke ontwikkelingen op dit gebied samenhangend op een rij zet. Daarbij wordt niet alleen de positie van werknemers, maar ook die van zzp-ers behandeld.
Sociaal recht werkenden
De auteurs plaatsen de juridische regelingen in het kader van de maatschappelijke ontwikkelingen van de laatste jaren. Zo krijgt u inzicht in thema’s als:
- De arbeidsparticipatie van ouderen
- Het beleid van de Europese Unie op dit terrein
- Leeftijdsdiscriminatie
- Het beleid van werkgevers om employability te bevorderen
- Het uittreedgedrag van oudere werkenden
- Het nieuwe pensioenstelsel
- Cao-bepalingen over oudere werkenden
- Rechtspositie van werknemers vanaf vijftig jaar
- Ontslag op de pensioengerechtigde leeftijd
- Positie van werknemers die doorwerken na de pensioengerechtigde leeftijd
- Werkloosheidsregelingen en arbeidsongeschiktheidsregelingen van oudere werkenden
- Recht op AOW en recht op aanvullend pensioe
De perspectieven uit deze titel zijn op de eerste plaats van waarde voor juristen op sociaal terrein, zoals rechtshulpverleners, medewerkers van vakbonden en werkgeversorganisaties en werknemers van uitvoeringsorganisaties. De uitgave biedt hen houvast bij het toepassen van concrete regels rondom het sociaal recht. Voor de wetenschap is de titel eveneens zeer bruikbaar, vooral voor academici die zich bezighouden met het beleid omtrent de oudere werkende.
Specificaties
Lezersrecensies
Inhoudsopgave
Lijst van gebruikte afkortingen / XV
DEEL A – INLEIDING EN ACHTERGRONDEN
HOOFDSTUK 1
Inleiding – De oudere werkende in woelig water / 3
G.J.J. Heerma van Voss
HOOFDSTUK 2
Arbeidsparticipatie ouderen in nationaal en internationaal perspectief / 7
K.P. Goudswaard en C.L.J. Caminada
2.1 Inleiding / 7
2.2 Arbeidsparticipatie ouderen in Nederland / 8
2.2.1 Leeftijdsgroep 55-65 jaar / 8
2.2.2 Leeftijdsgroep 65-75 jaar / 9
2.3 Arbeidsparticipatie ouderen internationaal vergeleken / 10
2.4 Oorzaken stijgende arbeidsdeelname / 13
2.5 Conclusie / 15
HOOFDSTUK 3
Werkende ouderen en het werkgelegenheidsbeleid van de Europese Unie / 17
B.P. ter Haar
3.1 Inleiding / 17
3.2 Doelstellingen en waarden voor het EU-Active Ageing-beleid / 18
3.3 Vrij verkeer van personen / 20
3.4 Europese Werkgelegenheidsstrategie / 23
3.4.1 Doelstellingen van de Europese Werkgelegenheidsstrategie / 23
3.4.2 Europese Pijler van Sociale Rechten / 24
3.4.3 Europese Werkgelegenheidsrichtsnoeren en landenspecifieke aanbevelingen / 25
3.4.4 Sociale investeringen / 28
3.5 Sociaal Beleid van de Europese Unie / 31
3.6 Active Ageing – Inhoud van het EU-beleid / 32
3.6.1 Active Ageing-programma / 33
3.6.2 Active Ageing Index / 35
3.7 Ter afsluiting / 36
DEEL B – ARBEIDSRECHTELIJKE ASPECTEN
HOOFDSTUK 4
Oudere werkenden in het leeftijdsdiscriminatierecht van de Europese Unie / 39
B.P. ter Haar en M. Kullmann
4.1 Inleiding / 39
4.2 Leeftijd als discriminatiegrond / 40
4.3 Richtlijn 2000/78/EG voor gelijke behandeling in arbeid en beroep / 42
4.3.1 Definities voor directe en indirecte discriminatie / 42
4.3.2 Algemene rechtvaardigingsgronden – art. 4 en 7 Richtlijn 2000/78/EG / 45
4.3.3 Bijzondere rechtvaardigingsgrond voor leeftijd- artikel 6 Richtlijn 2000/78/EG / 46
4.4 De oudere werknemer in de Europese rechtspraak / 47
4.4.1 Leeftijd en (opeenvolgende) arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd / 47
4.4.2 Ontslagvergoedingen / 48
4.4.3 Pensioenontslag / 50
4.5 Relatie Unierecht en de nationale rechtsorde / 56
4.5.1 Richtlijnconforme interpretatie volgens de zaak Rasmussen / 56
4.5.2 Kücükdeveci-leer of Swedex-mechanisme / 56
4.6 Ter afsluiting / 59
HOOFDSTUK 5
De arbeidsrechtelijke positie van de oudere werknemer / 61
H.J. van Deventer en M.Y.H.G. Erkens
5.1 Inleiding / 61
5.2 Bijzondere bepalingen voor oudere werknemers / 61
5.2.1 Boek 7, titel 10 Burgerlijk Wetboek / 61
5.2.2 Ontslagbesluit: afspiegeling / 67
5.2.3 Arbeidsomstandighedenrecht / 68
5.3 Arbeidsmarktpositie van de 50-plus-werknemer / 70
5.4 Reflectie / 74
5.5 Conclusie / 76
HOOFDSTUK 6
Cao-voorzieningen voor oudere werknemers / 79
J.H. Bennaars en M.A. Schneider
6.1 Inleiding / 79
6.2 Onderzoeksopzet en verantwoording / 80
6.3 Resultaten van het cao-onderzoek / 81
6.3.1 Inleiding / 81
6.3.2 Vier categorieën / 81
6.3.3 Algemeen beleid gericht op blijvende participatie / 82
6.3.4 Bepalingen aangaande invulling arbeidsovereenkomst / 85
6.3.5 Formele bepalingen aangaande de arbeidsovereenkomst / 88
6.3.6 Voorzieningen na einde arbeidsovereenkomst / 91
6.4 Conclusie / 92
HOOFDSTUK 7
Pensioen een recht – pensioenontslag een plicht? / 95
E.L.H. van der Vos
7.1 Het recht of de plicht / 95
7.2 Rechten en plichten bij pensioenontslag / 97
7.2.1 Combineren pensioenontslagbeding en opzegmogelijkheid / 98
7.2.2 Moment van opzegging na AOW-leeftijd / 99
7.2.3 Pensioenontslagbeding met andere leeftijd dan AOW-leeftijd / 99
7.3 Leeftijdsdiscriminatie / 99
7.3.1 Preventieve toetsing en beperkte opzegtermijn / 100
7.3.2 Leeftijdsdiscriminatie en gebrek aan transitievergoeding / 101
7.3.3 Drie scenario’s pensioenontslag / 101
7.3.4 Afgesproken pensioenontslag onder AOW-leeftijd / 103
7.4 Individuele toetsing bij pensioenontslag onder AOW-leeftijd / 105
7.5 Pensioen een recht – pensioenontslag een plicht / 106
HOOFDSTUK 8
De arbeidsrechtelijke positie van de AOW-gerechtigde / 107
S.F. Sagel en M.R. van der Vos
8.1 Inleiding / 107
8.2 Positie AOW-gerechtigde bij aangaan en beëindigen dienstverband / 108
8.2.1 Inleiding / 108
8.2.2 Doorwerken op basis van bestaande arbeidsovereenkomst / 108
8.2.3 Doorwerken op basis van nieuwe arbeidsovereenkomst / 112
8.2.4 Doorwerken op basis van overeenkomst van opdracht / 115
8.2.5 Herplaatsing van AOW-gerechtigden / 115
8.2.6 Tussenevaluatie / 116
8.2.7 Positie van AOW-gerechtigde werknemer bij reorganisatie / 118
8.2.8 Herplaatsing van niet AOW-gerechtigde werknemer / 120
8.2.9 Aanspraak van AOW-gerechtigde op billijke vergoeding / 122
8.2.10 Doorwerken na de AOW-gerechtigde leeftijd – een afdwingbaar recht? / 124
8.3 Positie van de AOW-gerechtigde tijdens het dienstverband / 125
8.3.1 De arbeidsongeschikte AOW-gerechtigde werknemer / 125
8.3.2 Minimumloon / 128
8.3.3 Aanpassing arbeidsduur / 128
8.4 Opmaken balans: positie AOW-gerechtigde / 128
HOOFDSTUK 9
Employability van ouderen in de 21e eeuw / 129
R. Hansma
9.1 Inleiding / 129
9.2 De wereld draait door / 129
9.3 Ouderen op de Nederlandse arbeidsmarkt / 131
9.3.1 Werkloosheid / 131
9.3.2 Stijgende pensioenleeftijd / 132
9.3.3 Relativering van de cijfers / 133
9.4 Sociale partners aan de slag / 134
9.5 Nog even terug naar de rechtspraak van vóór de Wwz / 136
9.6 Wwz / 137
9.6.1 Scholing / 137
9.6.2 Transitievergoeding / 138
9.6.3 Effect op sociale plannen / 139
9.6.4 Aftopping van de transitievergoeding / 140
9.6.5 De omvang van de ontslagkosten / 140
9.6.6 Recht en rechtvaardigheid zijn niet hetzelfde / 142
9.7 De Wwz-jurisprudentie / 142
9.7.1 Scholingsplicht / 142
9.7.2 Opzegging / 143
9.7.3 Ontslag op staande voet / 143
9.7.4 Goed werkgever- en werknemerschap / 144
9.8 Conclusie / 145
DEEL C – SOCIALEZEKERHEIDSASPECTEN
HOOFDSTUK 10
De oudere zzp’er / 149
G.C. Boot
10.1 Inleiding / 149
10.2 Karakteristieken van zzp’ers / 150
10.3 Karakteristieken van de oudere zzp’er / 152
10.4 Zzp-schap: vrije keuze of weinig keuze? / 152
10.5 Kansen op de arbeidsmarkt / 153
10.6 Goede en kwade kansen / 154
10.7 Verzekeren zzp’ers zich uit zichzelf? / 155
10.8 Gebruik door oudere zzp’ers van voorzieningen / 156
10.9 Conclusies / 157
HOOFDSTUK 11
Effecten van versobering WW op het uittreedgedrag van oudere werkenden / 159
J. Been en M.G. Knoef
11.1 Inleiding / 159
11.2 Uittreedroutes, sociale zekerheid en zelfstandig ondernemerschap / 161
11.3 Werkloosheidswet voor oudere werknemers / 162
11.4 Effecten van de sollicitatieplicht op zelfstandig ondernemerschap / 164
11.5 Conclusie / 168
11.6 Resultaten in beleidsperspectief / 168
HOOFDSTUK 12
De oudere werkloze / 175
A.C. Damsteegt
12.1 Inleiding / 175
12.2 Het recht op een WW-uitkering / 175
12.2.1 Het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd / 175
12.2.2 Fictieve opzegtermijn / 176
12.2.3 Vakantie genieten / 177
12.2.4 Eindiging en herleving / 178
12.3 Hoogte en duur van de uitkering / 178
12.3.1 Inleiding / 178
12.3.2 De duur van de WW-uitkering sinds 1 januari 2016 / 179
12.3.3 Derde WW-jaar / 180
12.3.4 Hoogte uitkering / 181
12.4 Op zoek naar ander werk / 183
12.4.1 Inleiding / 183
12.4.2 Sollicitatieplicht / 183
12.4.3 Het begrip ‘passende arbeid’ / 184
12.4.4 Inkomensverrekening / 184
12.4.5 Reserveringsloon / 185
12.4.6 Vrijstelling verplichtingen / 185
12.5 Re-integratie / 186
12.5.1 Inleiding / 186
12.5.2 Scholingsmogelijkheden / 187
12.5.3 Passend werkaanbod / 188
12.5.4 Compensatieregeling oudere voormalig langdurige werkloze / 188
12.5.5 Wet tegemoetkomingen loondomein / 190
12.6 Conclusie / 190
HOOFDSTUK 13
Leeftijd is geen ziekte / 191
B. Barentsen
13.1 Inleiding / 191
13.2 Ouderdom is geen ziekte / 191
13.3 Ziekteverzuim onder oudere werknemers / 194
13.4 Meer verplichtingen bij oudere werknemers? / 195
13.4.1 Preventieve maatregelen / 195
13.4.2 Re-integratie / 197
13.5 Wet werken na AOW-gerechtigde leeftijd / 199
13.5.1 Achtergrond / 199
13.5.2 Verkorte loondoorbetalingsplicht / 200
13.5.3 Ziektewet als vangnet / 201
13.5.4 Re-integratie / 202
13.6 Besluit / 203
HOOFDSTUK 14
Ouderdom (AOW) / 205
S. Kali
14.1 Inleiding / 205
14.2 De plaats van de AOW in het Nederlands pensioenstelsel / 205
14.3 Voorwaarden voor AOW / 206
14.4 Ontwikkelingen op het gebied van de AOW-gerechtigde leeftijd / 207
14.4.1 AOW-gerechtigde leeftijd omhoog / 207
14.4.2 Flexibele leeftijdsgrens? / 209
14.4.3 Een lagere leeftijdsgrens voor zware beroepen? / 211
14.4.4 Europese trends op het gebied van wijziging pensioenleeftijd / 214
14.5 Afronding / 215
DEEL D – PENSIOENASPECTEN
HOOFDSTUK 15
Hervorming van het pensioenstelsel / 219
K.P. Goudswaard
15.1 Inleiding / 219
15.2 Sterke en zwakke punten / 220
15.2.1 Sterke punten / 220
15.2.2 Zwakke punten / 221
15.3 Toekomstvarianten / 223
15.3.1 Persoonlijk pensioenvermogen met collectieve risicodeling / 223
15.3.2 Effecten persoonlijk pensioen met collectieve risicodeling / 224
15.3.3 Verbeterde premieregeling / 226
15.3.4 Een nieuw contract met uitgebreide risicodeling / 226
15.4 Transitie naar een nieuw contract / 227
15.4.1 Generatie-effecten / 228
15.4.2 De positie van oudere werknemers / 229
15.5 Pensioen zzp’ers / 230
15.6 Pensioenakkoord en conclusies / 231
HOOFDSTUK 16
De oudere werkende en pensioen / 237
A.G. van Marwijk Kooy
16.1 Inleiding / 237
16.2 Pensioen, enkele begrippen / 237
16.3 Speciale wettelijke positie? / 242
16.4 Zeggenschap en medezeggenschap? / 243
16.5 Opbouw is gaande, pensioen nadert: actie? / 245
16.6 Hoogte pensioen/deels opnemen? / 247
16.7 Wijziging pensioenregeling / 249
16.8 Het pensioen van de zzp’er / 251
16.9 Tot slot / 252
DEEL E – TOT SLOT
HOOFDSTUK 17
Afsluiting – Vervagende leeftijdsgrenzen / 255
G.J.J. Heerma van Voss
Trefwoordenregister / 263
Rubrieken
- advisering
- algemeen management
- coaching en trainen
- communicatie en media
- economie
- financieel management
- inkoop en logistiek
- internet en social media
- it-management / ict
- juridisch
- leiderschap
- marketing
- mens en maatschappij
- non-profit
- ondernemen
- organisatiekunde
- personal finance
- personeelsmanagement
- persoonlijke effectiviteit
- projectmanagement
- psychologie
- reclame en verkoop
- strategisch management
- verandermanagement
- werk en loopbaan