In 2002 verscheen al een eerste versie van Warming-ups en energizers. Wat was de aanleiding om deze nieuwe, herziene versie op de markt te brengen?
Ik heb het boek aanvankelijk geschreven voor trainers en coaches, maar het blijkt steeds vaker dat ook leidinggevenden baat hebben bij deze creatieve werkvormen. Er vindt in organisaties een verschuiving plaats van het managen van een organisatie naar leiden. Een leider inspireert zijn mensen op basis van een visie en hij wil medewerkers die op een flexibele manier om kunnen gaan met een steeds veranderende omgeving. Deze medewerker heeft nieuwe kwaliteiten nodig. Daarvoor zullen we steeds meer gebruik gaan maken van onze rechterhersenhelft: visualiseren, verhalen vertellen, spelen en zingeving zoeken in onze activiteiten. Alle oefeningen in dit boek doen een appèl op die kwaliteiten. Ze zetten creatieve processen in gang.
Welke oefening uit jouw boek past bij een groep die aan de slag gaat met grote onderwerpen als missie, visie of strategische ontwikkeling?
Daar gebruik ik bijvoorbeeld een oefening waarmee je stil kunt staan bij de identiteit van je organisatie. Dat kan bijvoorbeeld door een schets te maken van de organisatie alsof het een gebouw is. Hoe groot is het, hoe ziet het eruit, waar staat het? Als ze ivoren torens schetsen heb je een ander startpunt voor een gesprek over strategie dan als ze een open plein voor zich zien met daarop een gebouw met grote openslaande deuren.
Wat zijn de meest gemaakte fouten bij het omgaan met warming-ups?
Een begeleider van een werkoverleg ziet de aandacht van zijn groep wegzakken en denkt: weet je wat, ik laat iedereen even door elkaar lopen, met de Funny Walks van John Cleese. Het lijkt te werken, want iedereen wordt actief, de sfeer wordt uitgelaten en hier en daar gaan de jasjes uit. Maar als daarna iedereen weer gaat zitten en je verder gaat met je monoloog, blijkt dat je het tegenovergestelde hebt bereikt. De aandacht is weg, mensen zijn onrustig, zweet druppelt op de voorhoofden en hun gedachten zijn heel ergens anders.
Hoe moet het dan wel?
Je moet heel goed weten wat je wilt bereiken en daar je oefening op afstemmen. Ze zijn bedoeld om de groep in de juiste stemming te brengen voor wat ze daarna gaan doen. De oefening die ik hierboven beschreef kun je wel heel goed gebruiken als je wilt dat mensen op een luchtiger wijze naar de te bespreken thematiek gaan kijken of meer out of the box moeten gaan denken. ls je bijvoorbeeld wilt dat je mensen op constructieve wijze in gesprek gaan over de kernwaarden van de organisatie en hoe persoonlijke waarden zich daartoe verhouden, kan storytelling werken als een katalysator. Persoonlijke verhalen zijn bijna per definitie verhalen over persoonlijke waarden.
In mijn boek staat de oefening ‘‘En toen...’’ , waarbij op luchtige wijze wordt geoefend met het creëren van een verhaal. Deze kan voor storytelling goed als warming-up dienen.
Even voor de duidelijkheid; wat is het verschil tussen een warming-up en een energizer?
Een warming-up is een doelgerichte, korte introducerende oefening om een groep effectiever te laten werken en kan dus op elk gewenst moment van de dag plaatsvinden. Energizers beschouw ik als lichamelijke oefeningen die alleen bedoeld zijn om de fysieke energie weer op peil te brengen. Ze vormen een van de twaalf categorieën warming-ups die ik in mijn boek beschrijf. Andere categorieën gaan bijvoorbeeld over focussen, met conflicten omgaan of creatief denken.
Hoe bepaal je als trainer of leider van een groep nou welke warming-up de beste is?
Dat onderdeel bedenk je als laatste bij het samenstellen van het programma. Je moet namelijk weten wat het startpunt van je groep is, wat je wilt bereiken en hoe je daartoe te werk gaat. Wil je een actieve discussie, of een groep die geconcentreerd luistert, krijg je een afdeling tegenover je die ten onder gaat aan wantrouwen en conflicten, of juist mensen die elkaar helemaal niet kennen? Dat zijn belangrijke gegevens voor het bepalen van je agenda.
Verder raad ik iedereen aan om vooral zijn eigen draai te geven aan de oefeningen die in het boek beschreven zijn. Veel van de oefeningen heb ik zelf ook via de overlevering geleerd en ik pas ze voor iedere nieuwe situatie opnieuw aan.
Wat vind je zelf een verrassende oefening?
De teammonoloog. Dit is een echt prettige warming-up als een team intensief moet gaan samenwerken Het geeft veel energie en plezier. Het is een interviewoefening waarbij je de groep heel dicht bij elkaar zet. Eén persoon heeft de rol van interviewer. Hij stelt een vraag en het is de bedoeling dat de hele groep, als uit één mond, in slow motion antwoordt. Je begint gemakkelijk, bijvoorbeeld met de vraag: ‘Bij welk bedrijf werk je?’ Daarna maak je het echter steeds moeilijker: ‘Wat vind je van de ontwikkeling die het bedrijf nu doormaakt?’ Bij deze oefening moet iedereen zich aanpassen, leiders moeten zich inhouden, volgers spreken zich uit. Deze oefening levert vaak grote hilariteit op, maar wordt ook als bindend ervaren.
Een andere, schijnbaar heel eenvoudige oefening is door met elkaar in een kring te gaan staan. Je spreekt af samen tot vijftig te tellen door om de beurt een getal te noemen. Het moet alleen wel kriskras door elkaar gaan. Als twee mensen hetzelfde cijfer noemen, begin je opnieuw. Als je rustig en gefocust aan het werk wil met een groep is dit een heel goede oefening om mee te beginnen.
Dat is de rode draad van dit boek; kies de juiste vorm voor het juiste moment.
Over Linda Huijsmans
Linda Huijsmans is freelance journalist.
