Op werkdagen voor 23:00 besteld, morgen in huis Gratis verzending vanaf €20
010-4731397

Recensie

Het waarderend werkboek

'Het waarderend werkboek' is zo'n boek dat je niet meer wilt wegleggen wanneer je er aan begonnen bent. Robbert Masselink en Jelmer IJbema gaan verder waar Masselink met 'Waarderend organiseren' is gestopt en maken de overgang naar de praktijk van appreciative inquiry (AI). Met 'Het waarderend werkboek' heb ik een inspirerend en praktisch werkboek in handen dat mij uitnodigt om elke dag weer een nieuwe oefening in te zetten.

Amber Zwartbol | 19 september 2011
Appreciative Inquiry AI is een verandermethode met een positief waarderende benadering, in het Nederlands waarderend onderzoeken. Simpel gezegd houdt dit in dat je samen met anderen op een open en onderzoekende manier een situatie onderzoekt die je wilt verbeteren. Mensen zijn geneigd om naar het negatieve te kijken. Vaker wordt er gekeken naar wat niet werkt en hoe dat opgelost dient te worden, dan te kijken naar wat er wel goed gaat en dit te versterken. AI gaat uit van deze laatste zienswijze, er wordt gekeken naar wat er al werkt, wat mensen belangrijk vinden en wat wordt gewaardeerd. Op basis hiervan wordt er een gezamenlijke toekomstvisie ontwikkelt. Vergis je echter niet: ook voor zaken die niet goed lopen en negativiteit is aandacht binnen AI. De benaderingswijze is echter positief. Het werkboek is te lezen zonder eerst 'Waarderend organiseren - Co-creatie van duurzame verandering' te hebben lezen. Het eerste hoofdstuk van 'Het waarderend werkboek' begint met een uitleg van AI. Na het lezen van de korte uitleg kun je direct starten met de oefeningen die in dit werkboek beschreven worden. AI bestaat uit twee onderdelen: de principes en de methode. AI kent vijf verschillende principes, als het ware vijf brillen om naar de werkelijkheid te kijken: - Positieve principe - Sociaal-constructionistisch principe - Poëtisch principe - Simultaniteitsprincipe - Anticipatoir principe Elk principe wordt verduidelijkt door een goed omschreven oefening. Wat deze verschillende principes met elkaar gemeen hebben is de kracht van de vragen die worden gesteld. 'Welke positieve herinneringen heb je aan...?', 'Welke ervaringen heb je opgedaan tijdens...?' en 'Welke talenten heb je bij jezelf ontdekt?' zijn voorbeelden van vragen die je binnen het eerste principe kunt verwachten. Door het stellen van krachtige, positief geformuleerde vragen worden mensen gestimuleerd na te denken over wat er goed is gegaan en hoe ze dit in de toekomst willen voortzetten en vergroten. AI maakt gebruik van het inlevings- en voorstellingsvermogen van mensen: hoe gedetailleerder je het gewenste resultaat voorstelt, hoe groter de kans dat je dit resultaat zal bereiken. Deze vijf principes kunnen los van elkaar worden toegepast, maar altijd volgens de methode van AI. Deze methode, het 5D-proces, bestaat uit de volgende vijf fasen: Define (verkennen), Discover (vertellen), Dream (verbeelden), Design (vernieuwen) en Destiny (verwezelijken). AI in praktijk De positieve benadering, benadrukken wat er al goed gaat en wie welke talenten heeft, is van groot belang in een verandertraject. 'Het waarderend werkboek' bevat tientallen interessante en bruikbare werkvormen om met AI aan de slag te gaan. Afhankelijk van het soort verandertraject, de complexiteit van de gewenste verandering en de tijd die beschikbaar is, kun je ervoor kiezen om de hele AI-methode doorlopen of de losse opdrachten gebruiken tijdens trainingen of coachingstrajecten. Eén van de principes die mij erg aanspreekt, is het 'Poëtisch principe'. Dit principe heeft onder andere als doel om de beeldvorming omtrent een bepaalde onderwerp bij te stellen. Als opleider krijg ik regelmatig te maken met nerveuze cursisten wanneer er een examen gepland staat. Met een beetje pech weten de cursisten elkaar aan te steken en wordt er vooral bedacht wat ze niet kunnen, niet weten en dat zakken voor het examen kan betekenen dat ze met de opleiding moeten stoppen. Een weinig motiverende situatie, maar voor mij altijd weer een uitdaging om ze toch te overtuigen van hun talenten. Je verhaal herschrijven Masselink en IJbema bieden me een prachtige opdracht hiervoor, namelijk: 'herschrijf je verhaal'. In het kort komt het erop neer dat de cursisten met elkaar in kaart gaan brengen wat ze al kunnen en weten en op welke manier ze dit kunnen inzetten tijdens het komende examen. Ik heb daarom twee grote flip-overvellen opgehangen en de voorgestelde matrix uit het boek overgenomen. De cursisten kunnen zelfbeschreven post-its opplakken met wat betrekking tot het verleden, heden en toekomst. Bij elke periode (verleden, heden, toekomst) wordt gevraagd: 'wat zie je?', 'wat denk je?' en 'wat voel je?' Wat ik had gehoopt gebeurde: er werden bijna tweehonderd post-its beschreven en opgeplakt. Daar waar in het verleden voornamelijk angst, onzekerheid en twijfel de boventoon voerden, wordt het heden al milder beoordeeld en zijn er grote toekomstplannen. Trots overheerst en er cursisten zien in dat ze tijdens de opleiding meer leren dan ze dachten. De cursisten verbeeldden zich al hoe ze na het examen aan het werk zouden gaan! Na het plakken van de post-its wordt de groep gesplitst in drie groepen die elk met een periode aan de slag gaan en hier een presentatie over geven. Er werden posters ontworpen, teksten voorgelezen en gerapt. En dit is nou net de kracht van AI, het zogenoemde 'storytelling'. Door in te beelden waar je zou willen zijn, dit te visualiseren met posters of aansprekende teksten wordt het gewenste doel bereikbaar. Naast de inhoud is ook de lay-out aansprekend. Er wordt, wellicht onbedoeld, gebruikgemaakt van het principe van breinleren. Zie voor meer informatie hierover het boek 'Brein@Work'. De auteurs van 'Het waarderend werkboek' werken met verschillende kleuren, eindigen elk hoofdstuk met een duidelijke samenvatting en maken gebruik van diverse afbeeldingen en kaders. Naast de samenvatting aan het einde van een hoofdstuk, worden er ook diverse bijlagen toegevoegd met oefeningen die je kunt gebruiken na het lezen van een hoofdstuk. Masselink en IJbema hebben met dit werkboek een mooie bijdrage geleverd aan de verandermethode AI. Toch uit ik de wens om bij een volgende druk een bijlage toe te voegen van een interview met hoofdvragen en subvragen. Eén van de beschreven opdrachten betreft het 'waarderend interviewen' tijdens de discoveryfase, waarbij het van groot belang is om krachtige vragen te stellen en goed door te vragen. Dit laatste is voor veel mensen nog knap lastig en een bijlage zou houvast kunnen bieden. AI is niet alleen een verandermethode, maar ook een grondhouding die je als individu en professional kunt aannemen. Hoe groot of klein de gewenste verandering ook is, begin met kijken wat er al goed gaat en hoe je dat kunt vergroten. Je zult zien: de gewenste verandering is opeens dichterbij dan je denkt! 'Het waarderend werkboek' is een en al herkenning, het heeft nu echter een naam: 'appreciative inquiry'. Als opleider ben ik dagelijks bezig met het bedenken van en werken met werkvormen die de verbeeldingskracht van mijn cursisten aanspreken, zodat de soms taaie leerstof op een ontspannen manier wordt geleerd. Leren mag een feest zijn!
Over Amber Zwartbol

Amber Zwartbol is onderwijskundige (bij een overheidsinstantie).

Deel dit artikel

Wat vond u van dit artikel?

0
0

Boek bij dit artikel

Robbert Masselink, Jelmer IJbema
Het waarderend werkboek
Uw cookie-instellingen
Deze website maakt gebruik van verschillende soorten cookies. Sommige cookies worden geplaatst door diensten van derden die op onze pagina's worden weergegeven. Om deze externe content te kunnen tonen is nodig dat u toestemming geeft voor het zetten van persoonlijke en marketingcookies. U kunt uw toestemming op elk moment wijzigen of intrekken. In onze cookieverklaring vindt u meer informatie.

Populaire producten

    Personen

      Trefwoorden