Voorwoord 11
Inleiding: het fenomeen onzinbanen 15
1. Wat is een onzinbaan? 27
Waarom een maffia huurmoordenaar geen goed voorbeeld is van een onzinbaan • Het belang van het subjectieve element en waarom mensen die denken dat ze een onzinbaan hebben, daar meestal wel gelijk in hebben • De misvatting dat onzinbanen voornamelijk in de publieke sector voorkomen • Waarom een kapper een slecht voorbeeld is van een onzinbaan • Het verschil tussen gedeeltelijke onzinbanen, grotendeels onzinbanen en volledige onzinbanen
2. Welke soorten onzinbanen bestaan er? 51
De vijf voornaamste soorten onzinbanen • 1. Wat wachters doen • 2. Wat bullebakken doen • 3. Wat oplapwerkers doen • 4. Wat afvinkers doen • 5. Wat opzichters doen • Complexe, veelvormige onzinbanen • Iets over tweedelijns onzinbanen • Een laatste woord, en weer even terug naar de vraag: kun je zonder het te weten een onzinbaan hebben?
3. Waarom zijn mensen met een onzinbaan vaak ongelukkig? 87
(Psychologisch geweld, deel 1)
Een jongeman die een luizenbaantje kreeg maar de situatie toch niet aankon • De ervaring van schijn en doelloosheid die centraal staat in onzinbanen en het belang dat tegenwoordig wordt gehecht aan het ervaren van schijn en doelloosheid door de jeugd • Waarom zoveel van onze fundamentele aannames over menselijke motivatie onjuist lijken • Even kort over de geschiedenis van werkverschaffing en met name het idee dat je andermans tijd kunt kopen • De botsing tussen de moraliteit van tijd en natuurlijke werkritmes, en de wrevel die daardoor ontstaat
4. Hoe voelt het om een onzinbaan te hebben? 116
(Psychologisch geweld, deel 2)
Waarom het niet altijd zo erg is om een onzinbaan te hebben • Het ongelukkige gevoel van ambiguïteit en gedwongen schijn • Het ongelukkige gevoel dat je niet de oorzaak bent • Het ongelukkige gevoel dat je geen recht hebt op je eigen ellende • Het ongelukkige gevoel dat je weet dat je ellende veroorzaakt • Slot: de effecten van onzinbanen op de creativiteit van de mens en waarom pogingen tot creatief of politiek verzet tegen zinloze arbeid kunnen worden beschouwd als vorm van psychologische oorlogvoering
5. Waar komt die woekering van onzinbanen vandaan? 154
Een korte verhandeling over causaliteit en de aard van sociologische verklaring • Enkele opmerkingen over de rol van de overheid bij het scheppen en in stand houden van onzinbanen • Iets over bepaalde valse verklaringen voor de toename van onzinbanen • Waarom de financiële sector het schoolvoorbeeld is van het scheppen van onzinbanen • Enkele manieren waarop de huidige vorm van bestuurlijk feodalisme lijkt op het klassieke feodalisme, en manieren waarop dat niet het geval is • Hoe bestuurlijk feodalisme zich manifesteert in de creatieve sectoren door middel van een oneindige toename van bestuurlijke functies in het middenmanagement • Conclusie, met een korte terugblik op de vraag van de drie niveaus van causatie
6. Waarom maken we als maatschappij geen bezwaar tegen de groei van nutteloze werkgelegenheid? 197
De onmogelijkheid van het ontwikkelen van een absolute waardemeting • Hoe de meeste mensen in de hedendaagse maatschappij de notie accepteren van een maatschappelijke waarde die kan worden onderscheiden van economische waarde, zelfs als die zich niet makkelijk laat beschrijven • De omgekeerd evenredige relatie tussen maatschappelijke waarde van werk en wat je er waarschijnlijk voor wordt betaald • De theologische bron van onze houding ten opzichte van arbeid • De oorsprong van de Noord-Europese notie van betaalde arbeid als noodzaak voor de volledige vorming tot volwassen mens • Hoe het komt dat werk, met de opkomst van het kapitalisme, in veel delen van de maatschappij als een middel van maatschappelijke hervorming of uiteindelijk als een deugd op zich werd beschouwd, en hoe arbeiders daartegen in opstand kwamen door de arbeidswaardetheorie te omhelzen • De belangrijkste denkfout in de arbeidswaardetheorie naarmate die in de negentiende eeuw populair werd en hoe de kapitaaleigenaren die denkfout uitbuitten • Hoe werk in de loop van de twintigste eeuw steeds vaker primair werd gewaardeerd als een vorm van discipline en zelfopoffering
7. Wat zijn de politieke gevolgen van onzinbanen en kan er iets aan deze situatie worden gedaan? 246
Hoe de politieke cultuur onder bestuurlijk feodalisme wordt onderhouden door een evenwicht van irritaties • Hoe de huidige crisis inzake robotisering zich verhoudt tot het grotere probleem van onzinbanen • De politieke gevolgen van bullshitisatie en de daaropvolgende daling in productiviteit in de zorgende sector in verhouding tot de mogelijkheid van een opstand in de zorgende klassen • Het universeel basisinkomen als voorbeeld van een programma waarmee wordt begonnen om werk te scheiden van compensatie en een eind wordt gemaakt aan de in dit boek beschreven dilemma’s
Dankwoord 285
Noten 287
Bibliografie 327
Over de auteur 335
