Wouter Harts Anders vasthouden - 9 sleutels voor het werken vanuit de bedoeling

Met Anders Vasthouden zet Hart de volgende stap en beschrijft hij in 9 sleutels met vele voorbeelden en metaforen hoe het werken vanuit de bedoeling eruitziet in de praktijk. Een korte schets:

Sleutel 1: de werkelijke opgave in het licht
Wanneer de medewerkers van de stadsreiniging het als de bedoeling ervaren om de stad schoon te maken, gaan ze al snel de verkeerde dingen doen. Ze raken ingezogen in hun primaire proces en verliezen snel hun flexibiliteit en innovatieve vermogen.

Door uit te zoomen naar de bedoeling áchter het schoonmaken, zien ze dat het eigenlijk gaat om ‘de schone stad’ en dat opent allerlei perspectieven. Dan gaat het opeens over het voorkomen van rommel, of het mobiliseren van de potentie in de wijk zelf. Zodat oplossingen veel beter en goedkoper gerealiseerd kunnen worden.

Maar zelfs dan is het nog goed om weer één stap verder te kijken. Want ook ‘de schone stad’ is geen doel op zich. De schone stad draagt slechts bij aan ‘de gelukkige stad’ en als een stad te schoon moet zijn, gaat dat op den duur juist ten koste van dat geluk.

Organisaties hebben hun bedoeling vertaald naar een primair proces en zien het als de taakopvatting van de professionals om het primaire proces uit te voeren. Maar misschien staat juist het primaire proces de werkelijke bedoeling in de weg… Misschien moeten we het denkproces omdraaien en gaat het erom te starten bij de dromen en verlangens bij de mensen voor wie we er zijn…

Sleutel 4: van oplossing naar oplossend vermogen
Steeds meer komen organisaties erachter dat je geen kant-en-klare oplossingen kunt bieden die in alle gevallen het goede antwoord geven. Wat in de ene situatie helpt, kan juist in de andere heel erg onhandig zijn.

Dat betekent dat de weging van wat er moet gebeuren in de praktijk zelf plaats moet vinden. Het gaat dan niet langer om het sturen op de oplossing zoals die buiten de praktijk is bedacht, maar om het faciliteren en vergroten van het oplossend vermogen ín de praktijk.

In eerste instantie gaat het dan om het oplossend vermogen van de leerling, cliënt of bewoner zelf. Want pas als het echt bij de ‘klant’ begint, is de oplossing raak en eigen. De kunst is om het vraagstuk dus eerst even het vraagstuk Van de ander te maken.

Vervolgens gaat het er om Naast te ander te staan en te zien wat er voor handen is om tot een goede oplossing te komen en dat dan Met de ander te realiseren.

Niet de oplossing wegtrekken uit de praktijk, maar ook niet het probleem bij de ander dumpen. Anders Vasthouden zit daar precies tussen in.

Sleutel 7: cultuur van verantwoordelijkheid
Steeds is er de letter en de geest – een klip en klaar antwoord en een bedoeling daarachter. Zo is er het letterlijke protocol, maar ook de wijsheid waar die voor staat. Er is de specifieke norm, met daarachter een belangrijke waarde et cetera. En in organisaties sturen we snel op de letter: het systeem, het protocol en de norm.

Maar door mensen verantwoordelijk te maken voor het uitvoeren van de letter, ontsla je ze van het nemen van verantwoordelijkheid voor de geest.

Of andersom: door je zelf te verschuilen achter de letter, ontsla je jezelf van het gaan staan voor de bedoeling daarachter. En dat leidt tot een cultuur van volgzaamheid.

Wat zou er gebeuren wanneer het nemen van verantwoordelijkheid voor de geest de professionele opdracht zou worden? Wat maakt dan dat mensen wel of geen verantwoordelijkheid kunnen of willen nemen? En wat is er nodig om elkaar daar dan ook echt toe uit te nodigen?

Kan iedereen daarin hetzelfde aan, of heeft ieder team wat anders nodig? Kinderen die net leren zwemmen krijgen allemaal een andere hoeveelheid kurkjes mee. Zo ontstaat er een passende uitdaging voor iedereen. Terwijl de kurkjes zelf volstrekt zijn gestandaardiseerd, blijkt maatwerk toch dichtbij.

Wouter Hart is oprichter van Verdraaide organisaties, spreker en auteur van het gelijknamige boek. Zijn nieuwe boek Anders Vasthouden kwam tot stand in ontmoeting met Marius Buiting en Ruud Klarenbeek. Buiting is onder meer directeur van de Nederlandse Vereniging voor Toezichthouders in Zorg en Welzijn. Klarenbeek is bestuurder van de JP van den Bent Stichting. Een organisatie met zo’n 2700 medewerkers waarin gewerkt wordt zonder begroting of budgetten, zonder afdelingen als kwaliteit, communicatie of ICT, maar met een sterke culturele sturing die uitnodigt én verplicht tot het ‘doen wat nodig is’ in de praktijk.