Ons feilbare denken

Inleiding 11
Hoe het begon 12
Waar staan we nu? 19
Wat volgt hierna? 22

Deel I: Twee systemen 25
1 De hoofdpersonages 27
Twee systemen 28
Een korte samenvatting van het verhaal 32
Conflict 33
Illusies 34
Een nuttige personificatie 36
Over Systeem 1 en 2 38

2 Aandacht en inspanning 39
Mentale inspanning 39
Over aandacht en inspanning 46

3 De luie controleur 47
Het drukke en uitgeputte Systeem 2 49
Het luie Systeem 2 52
Intelligentie, controle, rationaliteit 54
Over controle 57

4 De associatieve machine 58
Het wonder van priming 60
Priming als richtlijn 62
Over priming 66

5 Cognitief gemak 67
De illusie van herinneringen 68
De illusie van waarheid 69
Een overtuigende boodschap schrijven 70
Spanning en inspanning 72
Het plezier van cognitief gemak 73
Gemak, stemming en intuïtie 75
Over cognitief gemak 78

6 Normen, verrassingen en oorzaken 79
Normaliteit inschatten 79
Oorzaken en intenties 82
Over normen en oorzaken 85

7 Snel conclusies trekken 87
Dubbelzinnigheden negeren en twijfels onderdrukken 87
Een bias voor geloven en bevestigen 88
Overdreven emotionele samenhang (halo-effect) 89
What You See Is All There Is (wysiati) 93
Over conclusies trekken 96

8 Hoe oordelen zich vormen 97
Basisevaluaties 97
Sets en prototypen 100
Afstemming van intensiteit 101
Het mentale hagelschot 103
Over oordelen 104

9 Een eenvoudigere vraag graag 105
Vervangingsvragen 105
Heuristiek in drie dimensies 107
De stemmingsheuristiek voor geluk 109
Affectheuristiek 110
Over substitutie en heuristiek 111

Deel II: Heuristieken en biases 115
10 De wet van de kleine getallen 117
De wet van de kleine getallen 120
Liever vertrouwen dan twijfel 121
Oorzaak en verandering 123
Over de wet van kleine getallen 126

11 Referentieniveaus 127
Referentie als aanpassing 128
Referentieniveaus als priming-effect 130
De referentie-index 131
Referentieniveaus gebruiken en misbruiken 134
Referentieniveaus en de twee systemen 135
Over referentie 136

12 Beschikbaarheid 137
De psychologie van beschikbaarheid 140
Over beschikbaarheid 144

13 Beschikbaarheid, emotie en risico 145
Beschikbaarheid en affect 145
De gewone man en de expert 148
Over beschikbaarheidscascades 153

14 Tom W.’s studierichting 154
Voorspellen met representativiteit 156
De zondes van representativiteit 159
Uw intuïtie onder de duim krijgen 161
Over representativiteit 162

15 Linda: minder is méér 164
Minder is méér, soms zelfs bij vergelijkingsevaluaties 168
Over minder is méér 174

16 Oorzaken gaan vóór statistiek 175
Causale stereotypen 175
Causale situaties 178
Kan psychologie worden aangeleerd? 179
Over causaliteit en statistiek 183

17 Regressie naar het gemiddelde 184
Talent en geluk 185
Regressie nader bekeken 188
Over regressie naar het gemiddelde 193

18 Intuïtieve voorspellingen corrigeren 194
Niet-regressieve intuïtie 194
Intuïtieve voorspellingen gecorrigeerd 198
Ter verdediging van extreme voorspellingen? 200
Regressie bekeken vanuit twee systemen 203
Over intuïtieve voorspellingen 204

Deel III: Overmatig vertrouwen 205
19 De illusie van begrip 207
De maatschappelijke kosten van achterafkennis 210
Recepten voor succes 213
Over achterafkennis 217

20 De illusie van validiteit 218
De illusie van validiteit 218
De illusie van slim beleggen 222
Waardoor worden de illusies van vaardigheid en validiteit ondersteund? 226
De illusies van experts 227
Het is niet de schuld van de experts; de wereld is moeilijk 230
Over illusoire vaardigheid 231

21 Intuïties of formules 233
De vijandigheid tegenover algoritmen 239
Leren van Meehl 241
Doe het zelf 244
Over de afweging tussen beoordeling door experts of formules 245

22 Wanneer kunnen we ons verlaten op intuïties van experts? 246
Wonderen en tekorten 247
Intuïtie als herkenning 248
Het verwerven van vaardigheid 249
De omgeving van vaardigheid 251
Feedback en oefening 254
Validiteit beoordelen 256
Over intuïties van experts 257

23 Het externe gezichtspunt 259
Aangetrokken tot het interne gezichtspunt 261
De planningsfout 264
De planningsfout verzachten 265
Besluiten en fouten 267
Falen voor een test 267
Over het externe gezichtspunt 268

24 De machinerie van het kapitalisme 270
Optimisten 270
Waanideeën van ondernemers 271
Verwaarlozing van concurrentie 274
Overmatig zelfvertrouwen 276
Het premortem: een gedeeltelijke remedie 279
Over optimisme 281

Deel IV: Keuzen 283
25 De fouten van Bernoulli 285
De fout van Bernoulli 288
Over de fouten van Bernoulli 294

26 De prospecttheorie 295
Afkeer van verlies 300
Blinde vlekken van de prospecttheorie 304
Over de prospecttheorie 306

27 Het bezitseffect 307
Het bezitseffect 310
Denken als een handelaar 315
Over het bezitseffect 317
Kahneman_38edruk.indd 8 07-08-19 16:24

28 Slecht nieuws 319
Doelen zijn referentiepunten 322
De status-quo verdedigen 323
Afkeer van verlies in verband met rechten en plichten 324
Over verliezen 328

29 Het viervoudige patroon 330
Verandering van kansen 330
De paradox van Allais 333
Beslissingsgewichten 335
Het viervoudige patroon 337
Gokken in de schaduw van de wet 340
Over het viervoudige patroon 342

30 Zeldzame gebeurtenissen 343
Overschatten en te zwaar laten wegen 344
Levendige uitkomsten 347
Levendige waarschijnlijkheden 350
Beslissingen op grond van globale indrukken 353
Over zeldzame gebeurtenissen 356

31 Riskante beleidsbeslissingen 357
Breed of smal? 358
Het probleem van Samuelson 359
Risicobeleid 363
Over risicobeleid 364

32 De stand bijhouden 366
Mentale rekeningen 366
Spijt 370
Verantwoordelijkheid 374
Over het bijhouden van de stand 377

33 Het kan verkeren 378
Een uitdaging aan de economie 379
Categorieën 382
Onrechtvaardige omslagen 385
Over het omslaan van oordelen en voorkeuren 388

34 Kaders en de werkelijkheid 389
Emotionele kaders 389
Lege intuïties 394
Goede kaders 397
Over kaders en de werkelijkheid 401

Deel V: Twee zelven 403
35 Twee zelven 405
Ervaren utiliteit 405
Ervaring en geheugen 406
Welk zelf moet de toon aangeven? 410
Biologie versus rationaliteit 413
Over de twee zelven 414

36 Het leven als een verhaal 415
Vakanties met geheugenverlies 418
Over het leven als een verhaal 420

37 Ervaren welzijn 421
Ervaren welzijn 422
Over ervaren welzijn 428

38 Denken over het leven 429
De kokerillusie 433
Steeds opnieuw 438
Over denken over het leven 439
Conclusies 441
Twee zelven 441
Econs en Humans 444
Twee systemen 448

Dankwoord 453
Appendix A Besluitvorming in onzekerheid:
heuristiek en biases 455
Appendix B Keuzen, waarden en kaders 469
Noten 487
Register 521